چکیده:
یکی از مهمترین جنایات در میان جرائم، بلکه اشد آنها قتل عمد است و مجازات قتل عمد در فقه اسلامی با عنوان قصاص نفس مورد بررسی فقها قرار میگیرد، که در فقه مذاهب اسلامی اشتراکات زیادی در این موضوع به چشم میخورد و تنها در مورد ارکان مجازات قصاص گاهی با هم اختلاف نظر دارند. پژوهش حاضر سعی بر آن دارد تا با روش تحلیلی و توصیفی وجه اشتراک و افتراق مجازات قتل عمد را از نظر فقهای مذاهب خمسه و قانون مجازات عراق بررسی و میزان تاثیرپذیری قانون مجازات عراق را از این مذاهب تعیین نماید. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که مجازات قتل عمد در فقه اسلامی، قصاص و در کشور عراق یکی از سه مجازات حبس ابد یا موقت، اعدام و حبس ابد یا اعدام در نظر گرفته شده است. در فقه اسلامی مجازات اصلی و اولیه جرم قتل عمد، قصاص اعلام شده و در عراق، مجازات اصلی مرتکب قتل عمدی، حبس موقت یا دائم مقرر گردیده و در موارد خاص مجازات قتل عمدی را اعدام دانسته، اگرچه این موارد اکثر حالات و صور در قتل عمد را شامل میگردد. در این میان رئیس جمهور مستثنی بوده و به تصریح قانون مجازات عراق، کیفر اولیه و بیقید و شرط قاتل وی اعدام مقرر شده است.
One of the most important crimes among crimes, but also the most serious, is premeditated murder, and the punishment for premeditated murder in Islamic jurisprudence is called retribution for jurists. In the jurisprudence of Islamic religions, there are many commonalities in this issue, and only sometimes they disagree on the elements of retribution. The present study tries to analyze the method of sharing and differentiating the punishment of premeditated murder from the point of view of the jurists of khamseh religions and the Iraqi penal code by analytical and descriptive method and by library method and determine the effectiveness of the Iraqi penal code from these religions. Findings indicate that the punishment for premeditated murder In Islamic jurisprudence and in Iraq it is considered one of the three punishment of life imprisonment or temporary imprisonment, execution and life imprisonment of execution. In Islamic jurisprudence, the main punishment for premeditated murder is retribution, and in Iraq, the main punishment for intentional homicide in temporary or permanent imprisonment. In special cases, the death penalty is punishable by death, although these are the most common forms of murder deliberately included. Meanwhile, the president is an exception, and according to the Iraq penal code, the initial and unconditional punishment for the executioner has been set.
خلاصه ماشینی:
سوال اصلي پژوهش حاضر اين است که وجوه اشتراک و افتراق مجازات قتل عمدي در مذاهب فقهي اسلامي و قانون مجازات عراق چه ميباشد و در نهايت قانون مجازات عراق تا چه حد توانسته است با کتاب ، سنت و مباني فقه اسلامي انطباق پيدا کند؟ فرضيه بحث نيز چنين است که در ميان مذاهب فقهي اسلامي در رابطه با اينکه قصاص مجازات قتل عمدي است ، اتفاق نظر وجود دارد، حال آنکه در قانون مجازات عراق سه مجازات متفاوت براي قتل عمد در نظر گرفته شده است و قانون جزايي عراق در باب اعدام در قتل عمد بيشتر به سمت عرف تمايل پيدا کرده و بر خلاف ادعاي مذکور از هيچ يک از مذاهب فقهي اسلامي در اين مورد تبعيت نکرده است .
در اين خصوص دو قول وجود دارد: در قول اول فقهاي اماميه ، حنفي و حنبلي معتقدند که قصاص تنها با شمشير انجام ميشود(طوسي، بيتا، ج ٧، ص ٧٢) و با آن گردن جاني را ميزنند، البته اگر جاني سر مجني عليه را از تنش جدا کرده باشد، والا در جواز آن تأمل است (جبعي عاملي، بيتا، ج ١٠، ص ٩١)، خواه قاتل با شمشير مقتول را کشته باشد يا با وسايل ديگر.
برخي از فقهاي اهل سنت نيز معتقد هستند که ولي دم ، تنها در صورت رضايت قاتل ميتواند از قصاص درگذرد و در مقابل آن مالي کمتر يا بيشتر از ديه بگيرد، زيرا از نظر آنان حکم اصلي در قتل ، قصاص است ، پس اگر اين حق با عفو ساقط شود، چيزي بر ذمه قاتل واجب نيست ، مگر با رضايت خود او.