چکیده:
در این پژوهش با روش کتابخانهای برای بررسی تفسیری و فقهی حکم آیه 180 سوره بقره با توجه به آیات ارث و روایات ابتدا مفهوم وصیت از نظر لغوی و اصطلاحی و سپس با توجه به دیدگاه فقهای امامیه از جمله فاضل مقداد و فقهای مذاهب اهل سنت ازجمله ابوبکر جصاص این سئوالات مورد بررسی قرار گرفته است: مشروعیت وصیت برای وارثین و غیر وارثین؟ بررسی اجتهاد ابن حزم و عده دیگر از فقهای سلف از آیه 180 بقره؟ در مرحله بعد به بررسی دلایل موافقان و مخالفان قانون وصیت واجب با توجه به آرای فقهای متقدم و حقوقدانان متاخر و در پایان به نتیجهگیری موضوع در لزوم این قانون در قوانین احوال شخصیه ایران پرداخته شده است.
In this research, by using a library method for interpretive and jurisprudential examination of verse 180 of Surat al-Baqarah, according to the verses of inheritance and traditions, first the concept of will is literal and idiomatic and then according to the viewpoints of Imamiyyah jurisprudents including Fazel Muqdad and Sunni jurisprudents including Abu Bakr. The following questions have been addressed: The legitimacy of a will for heirs and non-heirs? Survey of Ibn Hazm Ijtihad and Some of the Predecessors of Verse 180 Baqarah? In the next step, the reasons of those who support and oppose the obligatory will of the law with regard to the opinions of earlier jurists and later jurists and finally conclude the issue as to the necessity of this law in Iranian personal laws.
خلاصه ماشینی:
از طرفي با توجه به قاعده «الاقرب يمنع الابعد» ارث تنها به بعضي از خويشاوندان ، آن هم از روي حساب معيني داده ميشود، و عده اي از اقربين به نام نوادگان که پدرشان قبل از پدربزرگشان فوت نموده ، مطابق تمام مذاهب اسلامي محروم از ارث جدشان هستند، لذا با توجه به اهميتي که اسلام براي اقامه عدالت در اجتماع و رعايت عدل و انصاف در بين بستگان خانواده قائل است ، گروهي از حقوق دانان مصري براساس مراجعه به استنباطات و آراي متفاوت فقهاي تمام مذاهب اسلامي درپي رفع مشکلات و تنگناهاي موجود در قانون احوال شخصيه کشورشان اقدام به بازنگري آن نمودند، و با اعتمادي که به عده اي از فقهاي متقديم داشتند و همچنين با اقتباسي که از فتواي ابن حزم اندلسي نمودند، اقدام به تأسيس ، تدوين و تصويب قانوني تحت عنوان وصيت واجب کردند، که براساس آن به حکم انشاي قاضي سهم الارث پدرشان که بيش از ثلث ماترک پدربزرگشان نباشد، در حضور وارثين با شرايط و احکام خاص به نوادگان داده ميشود و همچنين به پيروي از مصر در اکثريت کشورهاي اسلامي و عربي هم اين قانون را با اختلافاتي وارد قوانين احوال شخصيه خود نمودند.