چکیده:
انستیتوی آمریکایی برای صلح با همکاری مرکز مطالعات اسلام و دموکراسی ـ که
تحت حمایت مالی انستیتو است ـ سمیناری با عنوان «اجتهاد: برداشت جدید از اصول اسلامی
برای قرن بیست و یکم» برگزار کردند که در پنج محور توسط چهار نفر انتشار یافته است.
محورها و سؤالات اساسی سمینار عبارتند از: 1. کاربرد اجتهاد چیست؟ و چگونه میتواند
پاسخگوی نیازهای قرن بیست و یکم باشد؛ 2. مجتهد کیست؟ و چگونه میتوان اجتهاد را
دوباره زنده کرد؟؛ 3. عمدهترین مشکلات فراروی مسلمانان کدامند و ناتوانیهای مسلمانان در
مواجهه با آنها چگونه قابل رفعاند؟؛ 4. رهبران و سازمانهای اسلامی آمریکا چگونه میتوانند
جلوداران تفسیر میانهرو از اسلام باشند؟؛ 5 . اسلام چگونه میتواند پذیرای تعبیرات و نیازها
و اولویتهای جامعه در چارچوب عدالت اجتماعی باشد؟
خلاصه ماشینی:
"اکنون چالش مسلمانان هم همین است که آیا این نوع اجتهاد، میتواند مکمل کتاب آسمانی و در موازات آن باشد یا اینکه همچون گذشته باید آن را فراموش کنند و به نگرش حقوقی ادامه دهند؟ خانم متسون که خود را متخصص نگرش حقوقی به اسلام میداند، میگوید: علیرغم تخصصش مایل نیست در جامعهای زندگی کند که، قوانین آن توسط افرادی مثل خودش نوشته شده باشد.
ابتدا باید گزارههای آن را از حجیت انداخت و این هدف با یک شبهه معرفتشناسانه حاصل میشود؛ یعنی همان نکتهای که استخوانبندی سخنان مجری میزگرد، آقای رضوان مسمودی را تشکیل میداد همان استدلال او برای باز کردن راه تفسیرهای متفاوت از وحی مبنی بر اینکه «حقیقت در چنگ کسی نیست و اجتهاد هر مجتهدی نظر و برداشت شخصی اوست» که با این پایه معرفتشناسی، دیگر هیچ فتوایی حجیت ندارد و تنها یک برداشت شخصی است.
طالبانیسم و نظامهای پادشاهی و ریاستجمهوریهای مادام العمر در کشورهای اسلامی ساخته و پرداخته و مورد حمایت مالی، سیاسی و فکری کیست؟ آیا جز غرب و آمریکا نقش اساسی در ایجاد آنها دارند؟ البته مسلمانان و فقها و مجتهدین راه درازی را در رسیدن به شرایط و وضعیت مطلوب دارند؛ لکن این راه نه در دست برداشتن از اصول و تسلیم زمانه و هژمونی مدرنیته شدن بلکه در بازگشت به اصول و تکیه بر منابع و معارف اسلام و توجه به هویت و اصالتهای خویش است بهرغم همه انتقاداتی که به تمدن اسلامی هزار و سیصد ساله مسلمانان وارد است ولی شکی در این نیست که همواره در دورههای شکوفایی آن علما و مجتهدین روشن ضمیر و با تقوی و متکی به معارف اسلام نقش اساسی را داشتهاند."