چکیده:
این پژوهش، به منظور کاربرد شناخت و تحلیل گرافیک در طرح و نقش و نمادهای گلیم شیریکی پیچ سیرجان انجام گردید. هدف از چنین پژوهشی، شناخت نقش مایهها و طرحهای موجود و بررسی ارزشهای بصری این نقوش و چگونگی کاربرد آنها در طراحی نشانه برای موسسات فرهنگی و تجاری که فعالیتی مرتبط با گلیم دارند میباشد. واز روش کتابخانه ای و میدانی که با استفاده از بررسی چند نمونه گلیم در سیرجان پرداخته شده است. به نظر میرسد فرم و رنگ این نقش مایهها قابلیتهای گرافیکی لازم را برای طراحی نشانه دارد و میتوانند الهام بخش و راه گشای طراحان گرافیک باشد. نقوش و طرحهای گلیم افشار بر پایه فرمهای هندسی و بسیار ساده و زیبا آفریده شده اند، و مضامینی بس عمیق و ارزنده دارند. گلیم شیریکی پیچ سابقهای چند صد ساله در سنتهای بافندگی عشایر کرمان، بخصوص افشارها و بچاقچیها دارد. امروزه، یکی از دغدغههای جامعه طراحان گرافیک دستیابی به گرافیک ملی و با هویت ایرانی است و یکی از روشهای رسیدن به این مقصود شناسایی و به کار گیری عناصر سنتی و بومی است. متاسفانه؛ تاکنون در عرصه گرافیک آثار اندکی با تکیه بر ارزشهای بصری نقوش گلیم طراحی شده است. شاید عدم شناخت کافی از نقوش و ساختار بصری آنها، دلایل این بی توجهی باشد. در نتیجه اکثر چکیده نگاریها در قالب فرمهای هندسی و نگارش خطوط عمودی، افقی، مورب که نوع تکنیک بافت، سبب ساز آن است دیده میشود. این نقش مایهها ارائهای انتزاعی و نمادین دارند؛ که چشمگیرترین ویژگی بصری آنها تقارن، ریتم، تلفیق فضای مثبت و منفی و در برخی از نقوش عدم قرینگی است این ویژگیها بر قابلیت گرافیکی نقوش برای استفاده در طراحی نشانه تآکید میکند. همچنین یافتهها نشان میدهد که گلیم به عنوان یک صنعت پر درآمد، میتوان روش پر درآمدی هم برای کشور و هم برای شهرستان سیرجان باشد که این نیاز به معرفی آن به سرتاسر دنیا و همت سازمان میراث فرهنگی را میطلبد مساله اصلی تحقیق آرم های تصویری چگونه از نقوش پر استفاده در گلیم سیرجان الهام می گیرند.
خلاصه ماشینی:
هدف از چنین پژوهشی، شناخت نقش مایهها و طرحهای موجود و بررسی ارزشهای بصری این نقوش و چگونگی کاربرد آنها در طراحی نشانه برای موسسات فرهنگی و تجاری که فعالیتی مرتبط با گلیم دارند میباشد.
متاسفانه تاکنون در گسترده گرافیک به ندرت نگاهی پژوهش گرایانه به این نقوش شده است و طراحان گرافیک توجه کمتری به استفاده از نقش مایهها داشته اند شاید دلیل مورد توجه قرار نگرفتن این نقوش شناخت کمتر هنرمندان ما از این منبع باشد از آنجا که طراحی گرافیک، برگرفته از زبان تصویری است، و برای این زبان احتیاج به کلماتی است تا بتوان به بهترین شکل، پیام رسانی نمود بنابراین میتوان از این نقوش که ریشه در فرهنگ و سنت ما دارند بهره جست.
با توجه به مطالب فوق و ارزش گلیم سیرجان این مطالعه با هدف پاسخ به سؤالات زیر انجام گرفت: 1- نقشمایههای گلیمهای شیریکی پیچ چگونه است و بیشترین نقش شامل چیست؟ 2- آرمهای تصویری چگونه از نقوش پر استفاده در گلیم سیرجان الهام میگیرند؟ روش شناسی پژوهشی: هر یک از نقوش بهتنهایی خصوصیات یک نشانه کامل را دارا هستند و یک طراح با مطالعه و بررسی در نگارهها و شناسایی ارزشهای بصری آنها، میتواند با رعایت اصول و مبانی عناصر بصری، بهترین و زیباترین نشانهها را که گویای هویت فرهنگی و ملی و بومی کشورمان است برای مؤسسات و نهادهای مختلف طراحی کند.
(پهلوان، 1390، 57) تصویر 8: کارکرد هنری (پهلوان، 1390، 57) جدول 1:اهداف اصلی تعیین شده برای آرم (پهلوان، 1390، 59) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} افشار سیرجان در گلیمهای سیرجان از روش بافت متصل وجفت قلاب استفاده میشود وشیرازهای ظریف وریسمانهای اضافه با طرحهای مارپیچی ورنگهای آبی وطلایی از مشخصات این دست بافت است.