چکیده:
کتاب "معانی الابنیة فی العربیة"، یکی از آثار ارزشمند فاضل صالح السامرائی است که در آن در ادامه پروژهی نوآورانهی خود در زمینه رویکرد معنایی به صرف و نحو، به تبیین معانی ابنیه و صیغههای مختلف صرفی پرداخته و معتقد است که هرگونه تغییر در ابنیه و صیغههای صرفی منجر به تغییر معنی در آنها میشود و توجه به تنوع این معانی بر اهمیت زبان عربی و زیباییهای بیانی قرآن کریم میافزاید. سامرائی در این کتاب با رویکردی معناشناسانه به بررسی مباحث مربوط به اسم و فعل، مصادر، اسم زمان و مکان، اسم فاعل، اسم مفعول، صفت مشبهه، اسم آلت، انواع جمع و اسم منسوب پرداخته است. در این پژوهش تلاش میشود با استفاده از روش توصیفی و شیوهی تحلیل محتوا، ابتدا به نقش و جایگاه فاضل صالح السامرائی در زمینهی تجدید و نوآوری در علم صرف و تاکید بر پیوند میان ابنیه صرفی و معانی آنها اشاره شود و سپس با نگاهی انتقادی به کتاب "معانی الابنیة فی العربیة"، میزان موفقیت وی در این زمینه و مهمترین مزایا و کاستیهای این کتاب مورد تجزیه و تحلیل علمی قرار گیرد.
The book Ma’ani al-Abniah fi al-Arabiah (‘Meanings of Structures in Arabic’) is a valuable work by Fadil Salih Samarra’i, where he explains the meanings of structures and different conjugates proceeding with his innovative project involving a semantic approach to morphology and syntax. He argues that any change in a structure or conjugate leads to a change in its meaning, and consideration of the diversity of these meanings increases the importance of Arabic and the rhetoric contained in the Holy Quran. In this book, Samarra’i has adopted a semantic approach to investigate the issues concerning nouns and verbs, infinitives, adverbs of time and place, present participles, past participles, constant adjectives, instruments, different types of plural, and relative nouns. With a descriptive content-analytical method, this research attempts first to address the role of Fadil Salih Samarra’i in the innovation of morphology and his emphasis on the relationship between morphological structures and their meanings and then to scientifically analyze his success in that regard and the most significant advantages and imperfections of Ma’ani al-Abniah fi al-Arabiah with a critical review of the book.
خلاصه ماشینی:
نقد و تحلیل کتاب معانی الأبنیۀ فی العربیۀ (معانی ابنیه صرفی در زبان عربی) حسن سرباز * آزاد مونسی ** چکیده کتاب "معانی الأبنیۀ فی العربیۀ"، یکی از آثار ارزشـمند فاضـل صـالح السـامرائی اسـت کـه در آن در ادامه پروژه ی نوآورانه ی خود در زمینه رویکرد معنایی به صرف و نحو، به تبیین معـانی أبنیـه و صیغه های مختلف صرفی پرداخته و معتقد است که هرگونه تغییـر در أبنیـه و صـیغه هـای صـرفی منجر به تغییر معنی در آن ها میشود و توجه به تنوع این معانی بر اهمیت زبان عربی و زیباییهـای بیانی قرآن کریم میافزاید.
در کتاب های صرفی بیشتر به قواعد این علم و چگـونگی سـاختن صـیغه هـای مختلـف افعال و مشتقات و انواع مختلف اسم پرداخته شده و جنبـه هـای معنـایی ایـن صـیغه هـا یـا مغفول مانده و یا کمتر به آن توجه شده است ، همین امـر انگیـزه ای شـده تـا فاضـل صـالح السامرائی این موضوع مهم را مورد توجه قرار دهد و با نوشـتن کتـاب "معـانی الأبنیـۀ فـی العربیۀ"، پیونـد میـان ابنیـۀ و صـیغه هـا و معـانی آن هـا را از موضـوعات مهـم و ضـروری زبان عربی معرفی نماید، بنابراین ، لازم است که این کتاب به عنوان نخستین اثر تدوین شـده در این زمینه مورد بحث و بررسی قرار گیـرد تـا مزایـای آن برجسـته و کاسـتیهـای آن در آثاری که از این پس در ایـن زمینـه نوشـته خواهنـد شـد برطـرف شـود.
٣. ٣ نقد و تحلیل محتوایی کتاب "معانی الأبنیۀ فی العربیۀ" این کتاب ، یکی از آثار ارزشمند فاضل صالح سامرائی است که در آن ضـمن ادامـه پـروژه ی نوآورانه ی خود در زمینه رویکرد معنایی به صرف و نحو، به تبیین معانی أبنیه و صـیغه هـای مختلف صرفی پرداختـه و معتقـد اسـت کـه صـیغه هـای مختلـف اسـماء و افعـال ، معـانی متفاوتی دارند که توجه به تنوع ایـن معـانی بـر اهمیـت زبـان عربـی و زیبـاییهـای بیـانی قرآن کریم میافزاید.