چکیده:
گرایش زیاد ناقدان ادبیات داستانی معاصر عرب به رویکردهای جدید نقد غربی به ویژه در دهه آخر قرن بیستم و نگرانی از قطع رابطه آنان با نقد قدیم عربی و نیاز مبرم کتابخانههای عربی به آثاری پیرامون نقدِ نقدِ داستان، عبدالله ابوهیف ناقد سوری را بر آن داشت تا کتاب «النقد الأدبی العربی الجدید فی القصّة والرّوایة والسّرد» را به نگارش درآورد. این پژوهش که به دو روش بازخوانی اثر و رویکرد توصیفی- تحلیلی، کارکرد نقدی ابوهیف را بررسی کرده به این نتایج دست یافته است: شیوه ارائه فصول هشتگانه کتاب با قلمی بسیار شیوا، نشاندهنده این است که از یک مهندسی از پیش تعیینشده برخوردار بوده و موضوعات محتوایی، دارای یک تسلسل منطقی و قابل قبول است. دادهها و مثالهای این کتاب در هر فصل، بسیار زیاد است؛ در واقع ابوهیف کتاب خود را به صورت یک دایرةالمعارف درآورده است. علیرغم اینکه ابوهیف معیارهای نقدی مشخّصی را برای نقد آثار نقدی در نظر نگرفته و این از جمله ایرادات اساسی کتاب است با این حال، تحلیلهای او از انواع گوناگون آثار نقدی، دارای استحکام بسیار خوب و قانع کننده خواننده است. استناد به حدود500 اثر از ناقدان کشورهای مختلف عربی میتواند دلیل محکمی بر عدم تعصّب او در بکاربردن شواهد نقدی باشد.
The great tendency of contemporary Arab fiction literature critics to new approaches of Western criticism, especially in the last decade of the twentieth century and concerns about the severance of their relationship with the old Arabic critique and the urgent need of Arab libraries for works on criticism of critiques, made the Syrian Abu Heif to write the book “New Criticism of Story, Novel and Narrative in Arabic Literature”. This research examined Abu Heif’s criticism method based on two methods of reading the work and descriptive-analytical approach and has reached the following results: The way the eight chapters of the book are presented in a very eloquent pen, illustrates that it has had a pre-determined engineering and the content topics have a logical and acceptable sequence. The data and examples in this book are vast; and in fact, Abu Heif has turned his book into an encyclopedia. Despite the fact that Abu Heif did not consider specific criticism criteria to criticize other critique works, and this is one of the main drawbacks of the book, his analysis of different critique works has a very solid base and is convincing for the reader. Citing of almost 500 works by critics from different Arab countries could be a strong reason for his lack of prejudice in using critical evidence.
خلاصه ماشینی:
١. ١ ضرورت تحقیق و سؤالات آن با عنایت به اینکه نثر معاصر عربی از یک طرف ، بسیار گسترده ، پیچیده و متنوّع شـده اسـت و از طرف دیگر، تلاش های اغلب ناقدان عرب به جای تمرکز بر روی تفکّـری انتقـادی کـه ریشه در میراث عربی داشـته باشـد، اغلـب بـه صـورت تلاشـی بـرای درک گـرایش هـا و نظریه های جدید نقد غربی و انطباق آثار عربی با آنها درآمده است ، لذا بررسی پژوهشـی کـه توانسته باشد نقدهای مختلف عربـی را مـورد تجزیـه و تحلیـل قـرار داده باشـد، ضـرورتی اجتناب ناپذیر است .
٥ چگونگی ارزش گذاری و استحکام معیارهای اندازه گیری برای تشخیص معیار ارزش گذاری و استحکام آن نزد ابوهیف باید دو نکته را مـورد بررسـی قرار داد، اوّلاً باید بدانیم که فضای گفتمان کتاب «النقد الأدبی العربی الجدید فی القصۀ والروایـۀ والسرد»، چگونه فضایی بوده است ؟ همـانطور کـه اشـاره شـد، از ابتـدای دهـه هفتـاد، هنـر داستان نویسی عرب وارد مرحله جدیدی شد؛ از یک طرف بـه دنبـال اّتصـال و گـرایش بـه میراث کهن خویش بود و از طرف دیگر میخواست به فرهنگ جهانی، گرایش پیـدا کنـد و ارتباطش را با غرب توسعه دهد، به همین دلیل ، زمینه لازم برای ظهور مکتب های مختلـف و آثار داستانی متعلّق به هر کدام از آنها فراهم آمد و تجربـه هـای جدیـد نقـدی در کنـار نقـد کلاسیک با آن همراه شد که تأثیرات فراوانی را بر زاویه دید ناقدان عرب برجای گذاشت .