چکیده:
احتمال وقوع زلزله در تهران چالش و نگرانی جدی در کشور است و مدیریت بحران این مخاطره نیازمند تابآوری سازمانی نهادهای دخیل در مدیریت بحران است؛ ازجمله این سازمانها، خبرگزاریها بهعنوان اعضای اصلی اکوسیستم رسانهای کشور هستند. در این راستا، چهار خبرگزاری فارس، مهر، ایسنا، ایرنا بهعنوان پرمخاطبترین خبرگزاریهای کشور، بهعنوان مورد مطالعه انتخاب شدند و دادههای مرتبط با 58 شاخص در سه بعد تابآوری ارتباطی، تابآوری اطلاعاتی و تابآوری ساختاری-سازمانی در این خبرگزاریها بهصورت میدانی و به کمک روشهای مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه جمعآوری شد. پرسشنامهها بین 341 نفر از کارکنان صف این خبرگزاریها که بهصورت تمامشماری انتخاب شده بودند، توزیع شد، هشت نفر از مدیران آنها نیز به روش هدفمند برای مصاحبهها نمونهگیری شدند. برای مشاهده نیز توصیف کامل مشاهدات بر اساس دستورالعمل راهنمای تهیهشده در هر چهار خبرگزاری جمعآوری شد. دادههای کیفی در قالب روش تحلیل محتوای کیفی قیاسی و دادههای کمی نیز با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی تحلیل شدند. بر اساس یافتهها، اگرچه خبرگزاری فارس مزیتهای نسبی به سایر خبرگزاریها داشت اما هر چهار خبرگزاری تابآوری لازم در برابر زلزله احتمالی شهر تهران را نداشتند. نقطه قوت خبرگزاریهای مورد مطالعه در بخش تابآوری اطلاعاتی بود اما در بعد تابآوری ارتباطی و ساختاری-سازمانی ضعفهای متعددی در خبرگزاریها وجود دارد که باید نسبت به رفع آن اقدام شود. نتایج نشان داد که وضعیت خبرگزاریهای اصلی کشور در برابر زلزله احتمالی شهر تهران مناسب نیست و این خبرگزاریها بهعنوان بازوهای اطلاعرسانی و ارتباطی در مدیریت بحران زلزله احتمالی شهر تهران نیازمند تقویت تابآوری سازمانی خود هستند.
Introduction: Natural hazards have the potential to turn into destructive crises in the absence of comprehensive crisis management systems. Among the types of natural hazards of earthquakes, both psychologically and economically, the volume of destruction is at the top of natural disasters due to the speed of occurrence, relatively long return period and having secondary hazards. Iran is also one of the most earthquake-prone countries in the world. However, in our country, there have always been serious concerns about the Tehran earthquake. Scientific research has also confirmed these concerns and confirmed that faults in Tehran and its suburbs up to a radius of 150 km from the city center, if activated, will cause a major earthquake in Tehran. However, what is important in the meantime is that in the face of a possible earthquake in Tehran, social resilience is not compromised so that the crisis management by the municipality of Tehran is possible in the best possible way. To increase social resilience, one of the basic requirements is organizational resilience of organizations involved in crisis management, especially news agencies, as the main arms of the crisis management commander. The main news agencies of the country, all of which focus on the city of Tehran, must themselves be resistant to a possible earthquake in Tehran in order to contribute to the social resilience of the city based on the correct information process in the event of an earthquake. Therefore, the present study conducted to assess the resilience of the main news agencies in the country against a possible earthquake in Tehran. In this study, the resilience of Mehr, IRNA, ISNA and Fars news agencies was examined based on the three dimensions of communication resilience, information resilience and structural-organizational resilience.
خلاصه ماشینی:
در شـرایط بحـران بـه ویژه بحران های ناشی از بلایای طبیعی مردم بیش از هر شرایطی تشنه اطلاعات اند؛ چراکه در طول بحران ، عامـه مـردم بـرای گرفتن اطلاعات منحصراً وابسته به رسانه ها هستند تا بتوانند اخباری را از منابع رسمی که برای بقایشـان حیـاتی اسـت ، دریافت کنند (لی ٢، ٢٠٠٧)؛ خبرگزاری ها می توانند این امکان را فراهم کنند و اطلاعـات را در هنگـام وقـوع بحـران بـه مردم که وابستگی فراوانی به آن ها دارند برسانند؛ اما نکته قابل توجه آن است که در صورت وقوع زلزلـه احتمـالی شـهر تهران و تبدیل شدن آن به یک بحران ، خبرگزاری های داخلی و اصلی کشور که تماماً نقطه تمرکـز آن هـا در دل حادثـه احتمالی (شهر تهران ) است ، چقدر در برابر بحران زلزله تاب آور هستند تا با حفظ سازمان و سـازماندهی خـود در حـد مطلوب استمرار عملکرد داشته تا بتوانند اخبار و اطلاعات را به مردم برسانند؟ ممکن است خبرگزاری ها نیروی انسانی خود را از دست دهند، ارتباطاتشان را بـا جهـان خـارج از سـازمان دچـار مشکل ببینند و یا دچار مشکلاتی دیگر نظیر قطعی برق ، تخریب ساختمان و نابودی تجهیـزات شـوند.
مدل قنبـری و همکـاران (١٣٩٩) از معـدود الگوهـایی در ایـن 1 Relative Overall Resilience حوزه است که به شاخص های عینی قابل سنجش برای سنجش تاب آوری سازمانی خبرگزاری ها دست یافته اسـت کـه چارچوب نظری مقاله حاضر نیز بر روی آن بنا شده است .