چکیده:
کاوش در نظام اسم بشاگردی جنوبی نشان میدهد شیوة تحقق مقولههای واژ-نحوی، این گویش را از سایر زبانها و گویشهای ایرانی متمایز میسازد. بر این اساس، پژوهش حاضر میکوشد پنج مورد از مقولههای واژ-نحوی اسم از جمله شمار، جنس دستوری، معرفگی، حالت دستوری و مالکیت را در این گویش بررسی و به صورت زبانشناختی توصیف کند. در این راستا، پیکرة زبانی مورد استناد و نیاز پژوهش به شیوة میدانی و ضبط گفتار آزاد، توزیع پرسشنامه و انجام مصاحبه با هفت گویشور مرد و پنج گویشور زن بومی، میانسال به بالا، بیسواد/ کمسواد و در محیط کاربرد طبیعی این گویش گردآوری شد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که شیوة تحقق این مقولههای واژ-نحوی در بشاگردی، شباهتهای بنیادینی با شیوة تحقق مقولههای همتای خود در فارسی معیار دارد که البته این امر بازتاب و نتیجة طبیعی خویشاوندی آنها است. بهعلاوه، بشاگردی بهدلیل برخورداری از ویژگیهای منحصربهفرد گویشی، از راهبردهای زبانی ویژهای برای این منظور بهره میگیرد که مهمترین آنها عبارتند از: 1. بهکارگیری نشانههای منحصربهفرد معرفهساز و نکرهساز؛ 2. بهرهمندی از نظام حالتنمایی کنایی گسسته و واژهبستهای عامل در نظام گذشتة افعال متعدی ؛ 3. کاربرد واژهبستهای مفعولی مجزا برای زمانهای گذشته/ غیرگذشته؛ 4. بهرهگیری از صورتهای فعل /bit(-en)/ «داشتن» به همراه ساختار کنایی گسسته (در همة زمانها) برای نمایش مالکیت.
An investigation of the noun system in South Bashagardi reveals that the manifestation of its morpho-syntactic categories distinguishes this dialect from other Iranian dialects and languages. Accordingly, the present research tries to linguistically investigate and describe five nominal morpho-syntactic categories of this dialect including number, gender, definiteness, case, and possession. Accordingly, the research data were collected by fieldwork method and recording the free speech, filling questionnaires and interviewing seven male and five female middle-aged and illiterate/under-educated native speakers in the natural environment of language use. Research findings show that the manifestation of investigated nominal morpho-syntactic categories in Bashagardi has a fundamental similarity with the corresponding categories in standard reflecting their familial kinship. Moreover and as a result of having dialectal peculiarities, Bashagardi utilizes certain linguistic strategies to that aim, the most important of which are: using peculiar definite and indefinite markers, exploiting a split-ergative case-marking system and agent cilitics in the past tense system of transitive verbs, employing distinct object pronominal clitics for past and non-past tenses, and utilizing different verbal forms of “bit-en” “to have” (in all tenses) along with split-ergative structure to represent possession.