چکیده:
در این مقاله بهمنظور تحلیل شرایط گذشته مورفولوژی مجرای رودخانه لیقوان (حدفاصل ایستگاه لیقوان و هروی)، دادههای مقاطع عرضی رودخانه برای محاسبه پارامترهای مورفولوژیکی مانند نسبت عرض به عمق، شاخص گود افتادگی بستر، مساحت مقطع عرضی در بده لبریز، عرض بده لبریز، حداکثر عمق، عرض دشت سیلابی و شیب سطح آب به نرمافزار HEC-RAS معرفی شد و پارامترهای دیگری چون، ضریب انحنا و اندازه متوسط رسوبات بستر، برای طبقهبندی سطح II راسگن برای هر بازه بهکار گرفته شد. نتایج نشان داد که رودخانه از نوع سینوسی بوده و بر اساس طبقهبندی راسگن بازههای ۲، 6، 20، ۲۱ و ۲۶ از نوع B، بازههای 1، 4، ۵، ۷، ۸، 9، 10، 11، 12، ۱۳، ۱4، ۱۷، 18، 19، 23، ۲۴، 25، 27 و 28 از نوع C، بازه 3، 15 و ۱۶ از نوع E هستند. در بازه نوع B، بستر و ساحل نسبتا پایدار بوده و سیستم محدودی از ذخیره رسوبی دارند. در نوع C نسبت عرض به عمق بیش از ۱۲ بوده و میزان گودافتادگی بستر متوسط بوده و در زمان رویدادهای بزرگ، سیلاب، دشت سیلابی را فرامیگیرد. در نوع E نسبت عرض به عمق کم بوده و میزان ضریب انحنا بالاست و این رودخانهها پایدار هستند. در نهایت تعدادی از مجراها بهخوبی با این طبقهبندی سازگار بوده و تعدادی دیگر این قابلیت را نداشتهاند. بنابراین این روش توانایی پیشبینی کمی ژئومورفیکی رودخانه لیقوان را دارد. درنتیجه این نوع طبقهبندی مورفولوژیکی از مجرای رودخانه، میتواند در توسعه طرحهای مهندسی و بحثهای مدیریتی و احیای رودخانه مورد استفاده قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
ارزيابي مورفولوژي مجراي رودخانة ليقوان با روش طبقه بندي راسگن شهرام روستايي * ـ دانشيار گروه جغرافياي طبيعي ، دانشگاه تبريز علي محمد خورشيد دوست ـ دانشيار گروه جغرافياي طبيعي ، دانشگاه تبريز سميه خالقي ـ دانشجوي دکتراي ژئوموفولوژي ، دانشگاه تبريز پذيرش مقاله : ١٣٩١/٠/١٥ تأييد نهايي : ١٣٩٢/٠٣/١٣ چکيده در اين مقاله به منظور تحليل شرايط گذشته مورفولـوژي مجـراي رودخانـه ليقـوان (حدفاصـل ايستگاه ليقـوان و هـروي )، داده هـاي مقـاطع عرضـي رودخانـه بـراي محاسـبه پارامترهـاي مورفولوژيکي مانند نسبت عرض به عمق ، شاخص گود افتادگي بستر، مساحت مقطع عرضي در بده لبريز، عرض بده لبريز، حداکثر عمق ، عرض دشت سيلابي و شيب سطح آب به نـرم افـزار HEC-RAS معرفي شد و پارامترهاي ديگري چون ، ضريب انحنـا و انـدازه متوسـط رسـوبات بستر، براي طبقه بندي سطح II راسگن براي هر بازه به کار گرفته شـد.
در ادامه در سـطح دو، عـلاوه بـر متغيرهاي موجود در سطح يک ، با استفاده از مشخصات مقطع عرضي ، ضريب سينوسي و قطر اندازه ذرات بستر رودخانه ، طبقه بندي دقيق تري انجام شده است (طالبي و بايزيدي ، ١٣٨٧: ١).
طبقه بندي ژئومورفيکي مجراي رودخانه بر اساس طبقه بندي سطح دو راسگن منبع : معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي ، ١٣٩١: ١١٤ يافته هاي پژوهش با استخراج ويژگي هاي هندسي ٢٨ مقطع عرضي در بازه هاي مختلف (شکل ٥) و اجراي مـدل هيـدرولوژيکي در محـيط HEC-RAS کليه پارامترهاي مورد نياز جهت طبقـه بنـدي و شناسـايي ژئـومتري مجـرا بدسـت آمـد.