چکیده:
در این تحقیق، قیمتگذاری آب آبیاری به عنوان ابزاری برای مدیریت تقاضای آبهای زیرزمینی در منطقهی دشتستان مطالعه شد. دادههای مورد نیاز از طریق مصاحبه با کشاورزان پیشرو دشتستان جمعآوری شد. با استفاده از روش ارزش کنونی قیمت تمام شدهی هر متر مکعب آب برای کشاورزان، برابر با 93/ 84 ریال به دست آمد. از سوی دیگر، با استفاده از برنامهریزی ریاضی بازهای، قیمت سایهای - یعنی بهرهوری نهایی هر متر مکعب آب- در فصل بهار در بازهی [2328 ، 178]، تابستان در بازهی [549 ، 364] و پاییز و زمستان در بازهی [1802 ، 210] ریال به دست آمد. برای بررسی اثربخشی قیمتگذاری، تابع تقاضای معیاری آب برای فصول مختلف و کل سال برآورد شد. نتایج نشان داد که کشاورزان درصد ناچیزی از ارزش اقتصادی آب (قیمت سایهای آن) را در قالب هزینههای استحصال میپردازند. نتایج حاصل از برآورد تابع تقاضا نیز نشان داد که تقاضای آب آبیاری در فصول مختلف نسبت به تغییر قیمت آب در آن فصول کمکشش و تقاضای آب کل سال نسبت به تغییر قیمت آب در هر یک از فصول بسیار کمکشش است. در واقع، کشاورزان در مقابل افزایش قیمت آب نه تنها به صورت کاهش مصرف در آن فصل، بلکه به صورت تخصیص مجدد آب در کل سال واکنش نشان میدهند. با توجه به یافتههای تحقیق، سیاست قیمتگذاری آب آبیاری، بر کاهش مصرف آن چندان اثر بخش نیست.
In this study, irrigation water pricing was investigated as a tool for under ground water demand management in Dashtestan district. The data were collected by interviewing pioneer farmers. Applying present worth procedure, the factor cost of each cubic meter of water was obtained to be 84.96 Rials. On the other hand, shadow price of water (i.e. marginal productivity of each cubic meter of water) was obtained in interval [178 , 2328] in sparing, [364 , 549] in summer and [210 , 1802] Rials in fall and winter by Interval Mathematical Programming (IMP). Moreover, water normative demand function for various seasons and years were estimated in order to study water pricing effectiveness. Results indicated that farmers pay much lower than the real value of water in framework of water extraction costs. The results of normative demand function estimation indicated that demand for irrigation water in various seasons is inelastic with respect to water price changing in these seasons and is more inelastic for the years. In fact, farmers react against increasing water price not only as decreasing in consumption at same season, but also with reallocating a part of water in the year. Based on the findings, water pricing policy is not very effectiveness on diminishing consumption of irrigation water.
خلاصه ماشینی:
قيمت گذاري آب در بخش کشاورزي با استفاده از روش برنامه ريزي رياضي بازهاي : مطالعه ي موردي منطقه ي دشتستان محمود احمدپور و محمود صبوحي صابوني تاريخ دريافت : ١٣٨٧/٩/١٠ تاريخ پذيرش: ١٣٨٨/٢/٣١ چکيده در اين تحقيق ، قيمت گذاري آب آبياري به عنوان ابزاري براي مديريت تقاضاي آبهاي زيرزميني در منطقه ي دشتستان مطالعه شد.
ميزان مصرف آب زيرزميني و سطحي در بخش هاي مختلف در سالهاي ٨٥-١٣٨٤ (به تصویر صفحه رجوع شود) ماخذ: شرکت آب منطقه اي استان بوشهر ١٢٤ با توجه به شواهد بالا، بدون آسيب زدن به توليد کشاورزان يافتن راههايي براي مديريت تقاضاي آب مورد نياز است .
در باره ي اثربخشي سياست قيمت گذاري ، ادبيات اقتصادي نشان مي دهد که در بسياري از کشورهاي توسعه يافته ، کشش قيمتي تقاضا براي آب بسيار پايين است ؛ يعني افزايش قيمت آب ، به ميزان بسيار ناچيزي مقدار تقاضاي آن را کاهش مي دهد (موره و هم کاران، ١٩٩٤).
در اين تحقيق قيمت گذاري آب هاي زيرزميني در بخش کشاورزي دشتستان به عنوان ابزاري براي مديريت تقاضاي آب آبياري ، بررسي شده است .
با توجه به اين که در شرايط مساعد و غيرمساعد يا به گفته ي ديگر در حد بالا و حد پـايين نهادهها و بازده برنامه اي مزرعه ، قيمت هاي سايه اي متفاوت براي آب به دست آمد و هم چنـين مقدار آب موجود در شرايط مختلف متفاوت است ؛ پس مي توان انتظـار داشـت کـه بـا تعيـين قيمتي يکسان، در شرايط متفاوت، مقادير مختلفي آب توسط کشاورزان تقاضا شود.