چکیده:
در این مطالعه نخست با استفاده از روش تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی (AHP) اولویتهای ذهنی و معیارهای تصمیمگیری کشاورزان منطقه در ارتباط با الگوهای زراعی شناسایی شد. در رابطه با طراحی الگوی بهینهی کشت در دورهی ده ساله نخست با استفاده از الگوهای سری زمانی فصلی (SARIMA)، بارندگی فصلی و سالانه در ده سال آینده پیشبینی شده و بعد حجم تزریقات سالانه به ذخایر آب زیرزمینی محاسبه شد سپس با استفاده از الگوهای برنامهریزی چند دورهای از جمله الگوهای برنامهریزی غیرخطی متعارف، غیرخطی آرمانی قطعی موزون، غیرخطی آرمانی فازی موزون و غیرخطی آرمانی فازی ناموزون، الگوهای زراعی برای دشت فریمان- تربت جام پیشنهاد شد. این الگوها میتوانند مجموعهای از اهداف متقابل یا متضاد را در خود لحاظ و با اولویتبندی آرمانها میزان دسترسی به هر آرمان را بیشینه کنند. اجرای الگوهای زراعی پیشنهادی در دورهی برنامهریزی ده ساله افزون بر رسیدن به اهداف چهارگانهی ماکزیمم کردن بازده برنامهای، کمینه کردن هزینههای سرمایهگذاری نقدی و مصرف کودهای شیمیایی و ثابت ماندن اشتغال نیروی کار و با کمترین تغییر در الگوی فعلی کشت کشاورزان منطقه، باعث میشود بیلان منفی آب از حدود 216 میلیون مترمکعب در سال پایه به صفر در سال آخر دورهی برنامهریزی برسد و در کل دوره باعث کاهش مصرف آب به میزان حدود 2/1 میلیارد متر مکعب خواهد شد.
In this study, farmers' priorities and decision making about cultivation pattern were recognized applying AHP model.In order to investigate optimum crop pattern, seasonal and annual precipitation in forthcoming ten years were forecasted using “Seasonal Auto Regressive Integrated Moving Average” (SARIMA) model and annual entrance volume to groundwater resources was calculated at the first step. Then, regional crop pattern is suggested through utilizing various mathematical multi-loop programming patterns such as Non-Linear Programming (NLP), Non-Linear Weighted Goal Programming (NLWGP), Non-Linear Weighted Fuzzy Goal Programming (NLWFGP) and Non-Linear Fuzzy Goal Programming (NLFGP). These patterns would able us to set lots of mutual or opposite goals and maximizing any goal availabilities by ranking. By executing suggested cultivation patterns through ten-years planning period, we would be able to achieve maximum gross margin, and to minimize current investment costs and chemical fertilizer consumption and unchanged labor employment with least change in present regional cultivation pattern. In these patterns, ground water negative balance would change from 216 million cubic meters in base year to zero in last year of programming period and would save 1.2 billion cubic meters water through programming period.
خلاصه ماشینی:
مطالعات گوناگونی در ارتباط با تعیین الگوی کشت انجام شده است از جمله ی آن ها هی توان به موارد زیر اشاره کرد: عبدیان (١٣٧٢)، احمدی (١٣٧٢)، آقایا (١٣٧٣)، چیذری و قاسمی (١٣٧٨)، ترکمانی و عبدشاهی (١٣٧٩)، اسدپور (١٣٨٢)، غلامی (١٣٨٢)، بریم نژاد (١٣٨٣)، چیذری و هم کاران (١٣٨٤)، جولایی و هم کاران (١٣٨٤)، محمدیان و هم کاران (١٣٨٤)، کهنسال و محمدیان (١٣٨٦)، ماتانگا و مارینو (١٩٧٩)، رومر و رهمان (١٩٩٣ )، پیچ و رهمان (١٩٩٣)، سانی و هم کاران (١٩٩٥)، پال و باسو (١٩٩٦) و بیسواس و چاندری (٢٠٠٥).
الگوی تجربی برنامه ریزی غیرخطی آرمانی فازی موزون مورد استفاده در این مطالعه به فرم زیر می باشد: (به تصویر صفحه رجوع شود)9- Zadeh 10- Fuzzy Goal Programming (FGP) محدودیت آرمانی مربوط به کمینه کردن مصرف کودهای شیمیایی (به تصویر صفحه رجوع شود)L که رابطه ی ٢٧ تابع هدف است که تابعی خطی از متغیرهای انحرافی منفی موزون است و وزن های به دست آمده در فرایند تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی برای متغیرهای انحرافی منفی آرمان های مورد نظر در تابع هدف استفاده خواهد شد.