چکیده:
ناپایداریهای دامنهای، ازجمله پدیدههای معمول در بیشتر مناطق کوهستانی ایران است. در این میان یکی از مخاطرهآمیزترین این ناپایداریها، زمینلغزش است. هدف از این پژوهش، تهیۀ نقشۀ حساسیتپذیری دامنههای شمالی بینالود به زمینلغزش با استفاده از الگوریتم بهینهسازی توافقی ویکور است. ابتدا پس از تهیۀ نقشۀ پایۀ محدودۀ مطالعاتی با استفاده از تصاویر ماهوارهای و بازدیدهای میدانی، نقشۀ عوامل مؤثر در حساسیتپذیری حوضه به زمینلغزش شامل شیب، فاصله از گسل، طبقات ارتفاعی، تراکم زهکشی، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، لیتولوژی، نوع خاک و بارش در محیط GIS تهیه شد. سپس ضریب اهمیت هر کدام از معیارهای مذکور در وقوع زمینلغزش، بهکمک الگوریتم سلسلهمراتبی AHP بهدست آمد که معیارهای شیب، لیتولوژی و طبقات ارتفاعی بیشترین ضریب اهمیت را کسب کردند. سپس بر پایۀ الگوریتم بهینهسازی ویکور، درجۀ سودمندی و پشیمانی انتخاب گزینههای برتر (زیرحوضهها)، مشخص و در پایان با محاسبۀ میزان شاخص بهینۀ ویکور (Q)، زیرحوضهها برحسب درجۀ حساسیتپذیری به زمینلغزش در سه کلاس کیفی حساسیتپذیری کم، متوسط و زیاد طبقهبندی و رتبهبندی شدند. نتایج نشان داد که زیرحوضههای گلمکان، اسجیل و اندرزی بیشترین حساسیتپذیری و زیرحوضههای خیرآباد، اقبال و چایش دارای کمترین حساسیتپذیری بهوقوع زمینلغزش هستند.
خلاصه ماشینی:
سپس بر پاية الگوريتم بهينه سازي ويکور، درجة سودمندي و پشيماني انتخاب گزينه هاي برتـر (زيرحوضه ها)، مشخص و در پايان با محاسبة ميزان شاخص بهينة ويکور (Q)، زيرحوضـه هـا برحسب درجة حساسيت پذيري به زمين لغزش در سه کـلاس کيفـي حساسـيت پـذيري کـم ، متوسط و زياد طبقه بندي و رتبه بندي شدند.
Analytical Hierarchy Process (AHP) زارع و همکاران (١٣٩٠) در مطالعة پهنه بندي و ارزيابي خطر زمين لغزش با استفاده از مدل هاي اطمينـان ، ارزش اطلاعات و تحليل سلسله مراتبي در حوضة آبخيز واز، به اين نتيجه رسيدند که ٥٣/٣٤ درصد حوضه در کـلاس خطـر زياد و ٢٠/٢٨ درصد در کلاس خطر خيلي زياد قرار دارد که اين امر نشان دهندة خطرپـذيري بـالاي حوضـه در برابـر زمين لغزش است .
در ايـن پـژوهش ، بـراي نخسـتين بـار تهيـة نقشـة حساسـيت پـذيري زيرحوضه هاي مورد مطالعه نسبت به وقوع پديدة زمين لغزش با استفاده از الگوريتم بهينه سازي توافقي ويکور انجام شده است .
هدف از اين پژوهش تهية نقشة حساسيت پذيري دامنه هـاي شمالي بينالود در خراسان رضوي به وقوع زمين لغزش ، با استفاده از روش بهينه سازي توافقي ويکور (VIKOR)١ بـر پايـة محاسبة حداکثر سودمندي و حداقل پشيماني است .
طبقه بندي حوضه برحسب استعداد و حساسيت پذيري زمين لغـزش بـا استفاده از روش بهينه سازي ويکور، براي نخستين بار است که در مطالعات مربوط به زمين لغزش دنبال مي شود و نـوآوري اين پژوهش به شمار مي رود.