چکیده:
با توجه به اهمیت سیاست قیمتگذاری خرما در کشور، هدف کلی این مطالعه شناسایی و بررسی آثار رفاهی و عوامل موثر بر رضایت از برنامهی خرید توافقی خرما در استان فارس است. اطلاعات مورد نیاز از طریق تحقیق پیمایشی و تکمیل 302 پرسشنامه به روش نمونهگیری تصادفی ساده و سریهای زمانی متغیرهای مورد استفاده از سازمانهای جهاد کشاورزی و تعاون روستایی استان فارس و مرکز آمار ایران به دست آمد. برای برآورد مدل عرضه و محاسبهی کشش قیمتی عرضهی خرما از الگوی خودتوضیح با وقفههای گسترده (ARDL) و برای تعیین عوامل موثر بر میزان رضایت باغداران از الگوی پروبیت رتبهیی استفاده شد. نتایج برآورد الگوی پروبیت رتبهیی نشان داد از میان متغیرهای مورد استفاده، متغیرهای سابقهی فعالیت باغدار، سطح سواد و میزان تحصیلات باغدار و مسافت تا مراکز فروش محصول دارای اثری معنادار بر میزان رضایت آنها از اجرای برنامهی خرید توافقی خرما است. همچونین نتایج مطالعهی حاضر نشان داد که اجرای برنامهی خرید توافقی خرما در استان فارس موجب افزایش رفاه تولیدکنندگان و کاهش هزینههای دولت در رابطه با تولید خرما گردیده است، بنابراین با انجام یکسری اصلاحات (مانند اعلام قیمت کف که هزینههای تولید را پوشش دهد و پرداخت تفاوت قیمت کف با قیمت بازار) ادامهی این برنامه توصیه میشود.
Regarding the importance of dates pricing policy in Iran, the objective of this research was to study the welfare effects of procurement program by middlemen in Fars province. The data were collected from a sample of 302 producers for evaluation of farmers' satisfaction through filling up questionnaires. Moreover, time series data were obtained from Fars Agricultural Organization, Statistical Center of Iran and Rural Cooperative Organization in the province. Date supply function was determined by use of ARDL method. Farmer's satisfaction was determined by use of Ordered Probit method. Results of estimating the ordered Probit method showed significant effects of producers' education, distance to purchase centers and the record of activity on the satisfaction of producers. The results of the study showed that performance of the program caused increase in producers' welfare and reduction in government expenditure. Finally, some recommendations were made to improve the procurement program.
خلاصه ماشینی:
از جملـه اهداف برنامه ی خرید توافقی خرما افزایش رقابت در بـازار خریـد و فـروش ایـن محـصول و هم چونین افزایش قیمت فروش تولیدکنندگان است ، علاوه بر این با توجه بـه ایـن کـه مـدت زیادی از اجرای این سیاست نگذشته است ، مطالعات زیادی در زمینه ی نقـاط ضـعف و قـوت اجرای این برنامه صورت نگرفته است در زمینه ی سیاست های حمایتی دولت مطالعـات مختلفـی در داخـل و خـارج از کـشور از جمله سیاست قیمت گذاری و خرید محصولات کشاورزی و آثار رفـاهی ایـن سیاسـت هـا بـر تولیدکنندگان، مصرفکنندگان و دولت پرداخته اند، از آن جمله میتوان به مطالعـات تـروب و جین (٢٠٠٧)، والتـر (٢٠٠٠)، داسـیلوا و گـرانس (١٩٩٩)، نجفـی(١٣٧٩)، بخـشوده (١٣٧٩)، شوشتریان (١٣٨٢)، شفیعی (١٣٨٢)، نوری (١٣٨٣)، رحمتی (١٣٧٩) و یاوری (١٣٧٩) اشـاره کرد که در اکثر این مطالعات برای برآورد کشش های قیمتی عرضه و تقاضای محصولات مورد مطالعه از مدل تعادل جزیی بهره گرفته شده است .
با توجه به مطالب فوق در مطالعه ی حاضر ابتدا عوامل موثر بر میزان رضـایت بـاغداران از اجرای برنامه ی خرید توافقی خرما با استفاده از الگوی پروبیت رتبه یی به عنـوان یـک الگـوی متغیر وابسته ی محدود شده بررسی شد و سپس آثار رفاهی این تغییر سیاست در رابطه با تولید خرما بر دولت و تولیدکنندگان این محصول در استان فارس مورد بررسی قرار گرفت .
Econometric Analysis, Fifth edition, New York University, 736-740.