چکیده:
سیستم آبیاری بارانی یکی از مهمترین استراتژیهای سرمایهگذاری در توسعه روستایی است که میتواند به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر مقابله با خشکسالی اثرگذار باشد. این مطالعه اثرات سیستم آبیاری بارانی بر مقابله با خشکسالی در استان فارس را مورد بررسی قرار میدهد. تجزیه و تحلیل سیستم آبیاری بارانی به عنوان استراتژی مقابله که توسط کشاورزان در تعدیل خشکسالی پذیرفته شده است، مورد بررسی قرار میگیرد. 234 کشاورز برای مصاحبه و جمعآوری دادههای مورد نیاز در سطح مزرعه به وسیله روش نمونهگیری تصادفی چند مرحلهای در سال 1390 انتخاب شدند. برای بدست آوردن نتایج، لاجیت چند گزینهای استفاده شد. بر طبق نظرسنجی، 8/ 30 ،2/ 46 و 2/ 16 درصد از کشاورزان، اثرپذیری سیستمهای آبیاری بارانی تحت شرایط خشکسالی را به ترتیب، خیلی زیاد، زیاد و متوسط میدانستند. نتایج نشان داد که 9/ 29 درصد کشاورزان نمونه سیستم آبیاری بارانی را به عنوان استراتژی مقابله با خشکسالی انتخاب کردند. همچنین، رگرسیون لاجیت چند گزینهای نشان داد که، درآمد، وام و عمق چاه اثر مثبت و معنیداری بر انتخاب سیستم آبیاری بارانی به عنوان استراتژی مقابله با خشکسالی دارند. در نهایت نتایج نشان داد که سیستم آبیاری بارانی میتواند در محصولات مختلف، بهره وری آب را به طور قابل ملاحظه و نزدیک به پنجاه درصد افزایش دهد.
Sprinkler irrigation system is one of the most important rural development investment strategies that can have both direct and indirect impact on coping with drought. This study examines the effects of sprinkler irrigation system on coping with drought in Fars province. It points out the analysis of sprinkler system as a coping strategy that adopted by farmers in mitigating drought. A sample of 234 farmers was selected for interview and collected needed farm level data in 2011 by using a multistage random sampling method. To obtain the results multinomial logit was used. Based on the viewpoints of 30.8%, 46.2% and 16.2% of sampled farmers, the effectiveness of sprinkler system under drought condition are very large, large and medium respectively. The results showed that 29.9 percent of sampled farmers chose sprinkler irrigation system as a strategy to cope with drought. As well, multinomial logit regression demonstrated that income, loan and depth of well have positive and significant effect on the choosing of sprinkler irrigation system as farmer’s strategy to cope with drought. Finally the results revealed that sprinkler irrigation systems can considerably increase water productivity.
خلاصه ماشینی:
تجزیه و تحلیل سیستم آبیاری بارانی به عنوان استراتژی مقابله که توسط کشاورزان در تعدیل خشکسالی پذیرفته شده است ، مورد بررسی قرار میگیرد.
همچنین ، رگرسیون لاجیت چند گزینه ای نشان داد که ، درآمد، وام و عمق چاه اثر مثبت و معنیداری بر انتخاب سیستم آبیاری بارانی به عنوان استراتژی مقابله با خشکسالی دارند.
طبقه بندی JEL : Q١٥، Q٢٥، Q٥٤ واژه های کلیدی: سیستم آبیاری بارانی ، خشکسالی ، رگرسیون لاجیت چند گزینه ای ، بهره وری آب ١ - به ترتیب دانش آموخته کارشناسی ارشد و دانشیار بخش اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز Daneshvar9213@gmail.
جدول (٣) توزیع زارعین بر حسب اقدامات کشاورزان برای مقابله با پدیده خشکسالی روش مقابله با خشکسالی فراوانی درصد بدون اقدام 25 10/7 عمیق کردن چاه 60 25/6 تغییر در الگوی کشت ٣٠ 12/8 استفاده از سیستم بارانی ٧٠ 29/9 اقدام به مهاجرت 6 2/6 کار خارج از مزرعه ١٧ 7/3 تغییر در سطح زیر کشت ٢٠ 8/5 تسطیح اراضی 1 0/4 سایر 5 2/2 جمع 234 100 ماخذ: یافته های تحقیق با توجه به جدول (٣) سیستم آبیاری بارانی با ٢٩/٩ درصد و عمیق کردن چاه با ٢٥/٦ درصد مهمترین اقداماتی هستند که توسط بهره برداران انجام شده است .
برای بررسی نقش سیستم آبیاری بارانی در مقابله با خشکسالی به عنوان یکی از استراتژیهای مقابله با خشکسالی، از رگرسیون لاجیت چند گزینه ای استفاده شده است .
بررسیها نشان میدهد، تعداد قطعات ، عمق چاه ، درآمد کشاورز و تسهیلات بانکی بر انتخاب سیستم آبیاری بارانی به عنوان استراتژی مقابله با خشکسالی اثر معنیداری دارند.