چکیده:
با جهانی شدن اقتصاد و انتقال قدرت از مفاهیم نظامی به قدرت اقتصادی دسترسی به منابع طبیعی یکی از عوامل قدرت محسوب میگردد. از آنجا که توسعه اقتصادی و پیشرفت صنعتی به منابع طبیعی وابسته است، مالکیت یا دسترسی آسان به منابع طبیعی با ارزش، به عنوان یکی از شاخصهای حفظ و بسط قدرت در نظر گرفته شده است. بنابراین دسترسی به منابع طبیعی آبی قابل اعتماد، یکی از منابع قدرت محسوب میشود. مناسبات جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه به عنوان دو فضای جغرافیایی مهم و اثرگذار در منطقه، تحت تاثیر عوامل زیست محیطی مختلفی قرار دارد که از جمله مهمترین آنان میتوان به منابع آب اشاره کرد. واقع شدن این دو بازیگر در منطقه خشک و نیمه خشک جهان بر اهمیت موضوع افزوده و باعث ایجاد چالشها و کشمکشهایی برای هردو بازیگر شده است. در این پژوهش که از نظر نوع کاربردی و از نظر روش کلی تحقیق توصیفی و تحلیلی است، با استفاده از منابع کتابخانهای شامل مقالات علمی، کتابها و سایتهای اینترنتی معتبر، به دنبال پاسخگویی به این سوال هستیم که منابع آب چگونه و از طریق چه پارامترهایی بر مناسبات دو کشور ایران و ترکیه اثرگذارند؟ نتایج پژوهش نشان داد که وجود رودخانهها با سرچشمه از ترکیه، سدسازی و آببندها، منابع آب زیرزمینی، بارشهای اسیدی، کنترل سرچشمه رودخانهها در کشور فرادست، آلوده کردن منابع آبی با فاضلاب و مواد دیگر، منحرف ساختن راههای آبی رودخانهها، رقابت برای استفاده و تخصیص منابع آبی به علت توسعه کشاورزی، صنعت و شهرنشینی، اختلاف بر سر سهم استفاده از رودخانههای مرزی، تغییر مسیر طبیعی رودخانههای مرزی، عدم لایروبی رودخانهها، پارامترهای تاثیرگذار بر مناسبات آبی ایران و ترکیه هستند.
With the globalization of the economy and the transfer of power from competitive concepts to economic power, access to natural resources is facing another power. Because economic development and industrial development depend on natural resources, ownership or easy access to valuable natural resources is considered as another indicator of conservation and power. If you have access to the natural resources of water trust, one of the sources of power will change. Suitable for the Islamic Republic of Iran and the Republic of Turkey as two important geographical areas and proven in the region, are affected by different environments, the most important of which can be referred to water resources. The fact is that these two actors in the arid and semi-arid region of the world were created on the basis of another issue and caused challenges and conflicts for the actor. In this research, which is descriptive and analytical in terms of applied type and in terms of general research method, using library resources including scientific articles, books and reputable websites, seeks to answer the question of how water resources and through what parameters for Are the adaptations of Iran and Turkey effective? The results showed that the existence of rivers originating in Turkey, dams and dams, groundwater resources, acid rain, control of river sources in the upstream country, contamination of water sources with sewage and other materials, unique construction of river waterways. There is competition for the use and allocation of water resources due to the development of agriculture, industry and urbanization, differences over the share of use of the border river, diversion of the natural course of the border river, lack of dredging, effective parameters for water adaptation of Iran and Turkey.
خلاصه ماشینی:
در اين پژوهش که از نظر نوع کاربردي و از نظر روش کلي تحقيق توصيفي و تحليلي است ، با استفاده از منابع کتابخانه اي شامل مقالات علمي، کتاب ها و سايت هاي اينترنتي معتبر، به دنبال پاسخ گويي به اين سوال هستيم که منابع آب چگونه و از طريق چه پارامترهايي بر مناسبات دو کشور ايران و ترکيه اثرگذارند؟ نتايج پژوهش نشان داد که وجود رودخانه ها با سرچشمه از ترکيه ، سدسازي و آب بندها، منابع آب زيرزميني، بارش هاي اسيدي، کنترل سرچشمه رودخانه ها در کشور فرادست ، آلوده کردن منابع آبي با فاضلاب و مواد ديگر، منحرف ساختن راه هاي آبي رودخانه ها، رقابت براي استفاده و تخصيص منابع آبي به علت توسعه کشاورزي، صنعت و شهرنشيني، اختلاف بر سر سهم استفاده از رودخانه هاي مرزي، تغيير مسير طبيعي رودخانه هاي مرزي، عدم لايروبي رودخانه ها، پارامترهاي تاثيرگذار بر مناسبات آبي ايران و ترکيه هستند.
جدول ١: وضعيت آب زيرزميني در ايران و کشورهاي همسايه شمال شرقي و غربي , , درصد برداشت آب , درصد سهم آب زيرزميني , کشور , جمعيت (ميليون نفر) , برداشت (ميليارد متر مکعب در سال ) , کشاورزي , شرب , صنعت , سهم , کشاورزي , شرب , صنعت , GDS افغانستان , 32/2, 7/12, 94, 6, 0, 23, 22, 71, 0, 110 آذربايجان , 9/7, 0/86, 95, 5, 0, 6, 8, 8, 0, 30 ارمنستان , 3/0, 0/69, 56, 34, 10, 22, 19, 25, 52, 90 ايران , 78/5, 63/4, 87, 11, 2, 57, 53, 97, 100, 255 ترکيه , 78/2, 13/22, 60, 32, 8, 16, 13, 32, 28, 30 ترکمنستان , 5/4, 0/54, 38, 53, 9, 2, 1, 50, 19, 65 عراق , 37/1, 2/69, 50, 5, 45, 3, 2, 2, 9, 34 در جدول فوق ميزان برداشت از آب هاي زيرزميني، سهم اين منابع در سه بخش صنعت ، شرب و کشاورزي و همچنين شاخص تنش توسعه آب هاي زيرزميني آورده شده است .