چکیده:
شناخت نابرابریها و عدم تعادلها در چارچوب محدودههای جغرافیایی مختلف از مهمترین ابزارهای برنامهریزی به شمار میرود. تحلیل و تعیین سطوح توسعهیافتگی مناطق از لحاظ امکانات و خدمات نسبت به یکدیگر، موجب شناخت نقاط ضعف و قوت، توانها و کمبودهای آنها و در نهایت توسعه متعادل و متوازن فضاهای جغرافیایی میگردد. رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی- تحلیلی است و از لحاظ هدف کاربردی و توسعهای میباشد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل فضایی و سنجش توسعهیافتگی روستاهای شهرستان اشنویه به لحاظ برخورداری از شاخصهای توسعه صورت گرفته است. جهت تعیین سطوح توسعهیافتگی سکونتگاههای روستایی شهرستان اشنویه از مدلهای تاپسیس و تاکسونومی عددی استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که در بین روستاهای شهرستان اشنویه از لحاظ سطح برخورداری از شاخصهای توسعه و توزیع امکانات و خدمات ناهمگنی و عدم تعادل دیده میشود. نتایج نهایی سطح بندی روستاهای شهرستان اشنویه در پنج سطح توسعه، بسیار بالا، بالا، متوسط، پایین و بسیار پایین نشان میدهد که در سطح بسیار بالای توسعه چهار روستای آغبلاغ، نلیوان، سنگان و ده شمس بزرگ که 4.9 درصد روستاهای شهرستان اشنویه را شامل میشوند، در سطح بالای نیز 8 روستای را شامل میشود که 9.9 درصد روستاهای شهرستان اشنویه را تشکیل میدهند، در سطح متوسط توسعه تعداد 10 روستا با 12.3 درصد کل روستاها قرار دارند، در سطح پایین توسعه که 24 روستا را شامل میشود، درصد روستاها در این سطح توسعه 43.2 میباشد، بیشترین تعداد روستا با 35 در سطح بسیار پایین توسعه که 43.2 درصد کل روستاها را شامل میشود، قرار دارند.
Recognition of inequalities and imbalances in the context of different geographical areas is one of the most important planning tools. Analyzing and determining the levels of development of regions in terms of facilities and services relative to each other, causes the identification of strengths and weaknesses, their strengths and weaknesses, and finally the balanced development of geographical spaces. The approach of this research is descriptive-analytical and is applied and developmental in terms of purpose. The present study was conducted with the aim of spatial analysis and measuring the development of the villages of Oshnoyeh county in terms of having development indicators. Topsis and numerical taxonomy models have been used to determine the developmental levels of rural settlements in Oshnoyeh county. The results show that in terms of the level of development and distribution of facilities and services in the villages of Oshnoyeh county, heterogeneity and imbalance are seen. The final results of leveling the villages of Oshnoyeh county in five levels of development, very high, high, medium, low and very low show that at a very high level of development of four villages of Aghbolagh, Nilivan, Sangan and Deh Shams Bozorg that 4.9% of the villages of Oshnoyeh county In the upper level it includes 8 villages which constitute 9.9% of the villages of Oshnoyeh county, in the middle level of development there are 10 villages with 12.3% of the total villages, in the lower level of development which is 24 Includes villages, the percentage of villages in this level of development is 43.2, the highest number of villages with 35 are at a very low level of development, which includes 43.2% of all villages.
خلاصه ماشینی:
با عنايت به موارد فوق پژوهش حاظر در پي آن است که ضمن تحليل فضايي و سنجش توسعه يافتگي سکونتگاهاي روستايي شهرستان اشنويه براساس شاخصهاي توسعه ، سـياسـت گذاران و برنامه ريزان را در تدوين سـياسـت ها و برنامه هاي مناسـب در زمينه توسـعه و نقش آن در محروميت زدايي و برقراري عدالت اجتماعي ياري بخ شد و همچنين نتايج اين پژوهش در برنامه ريزيهاي آينده و در جهت تخصيص منابع مالي و فيزيکي در سطح شهرستان و حتي استان ، مورد استفاده مسؤلان مربوطه قرار گيرد.
در خصوص پيشينه تحقيق نيز با توجه به مطالعات متعددي که در سطح جهان در توسعه يافتگي سکونتگاه هاي روستايي صورت گرفته ميتوان به موارد زير اشاره کرد: اوغلي(١٩٩٩١) نابرابريهاي منطقه اي در ايران را در دو دوره قبل و بعد از انقلاب با استفاده از ٢٦ شاخص و با استفاده از روش ضريب تغير بر اساس نابرابريهاي شهري- روستايي، بين استاني و داخل شهري مورد مطالعه قرار داده است و در اين پژوهش به اين نتيجه رسيد که نابرابريها در دوره بعد از انقلاب به طور محسوسي کاهش يافته است و اين نابرابري در دوره قبل از انقلاب در بين عرصه هاي شهري و روستايي بسيار گسترده تر از دوره بعد از انقلاب بوده است .
در اين پژوهش به منظور رتبه بندي و تعيين سطوح توسعه يافتگي نواحي روستايي شهرستان اشنويه از نظر شاخصهاي توسعه ، از جمله شاخصهاي آموزشي، خدماتي، بهداشتي، فناوري، مذهبي و کالبدي از مدل هاي تحليل خوشه اي، تاپسيس و تاکسونومي عددياستفاده شده است و جهت تجزيه و تحليل داده ها از نرم افزار SPSS همچنين جهت ترسيم نقشه سطح بندي و توسعه يافتگي روستاها از نرم افزار Arc/GIS استفاده شده است .