چکیده:
پدافند غیرعامل نوعی دفاع غیر نظامی است و به مجموعه اقداماتی اطلاق میگردد که به جنگافزار نیاز ندارد و با اجرای آن میتوان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تأسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد. اقدامات پدافند غیرعامل شامل پوشش، پراکندگی، تفرقه و جابجایی، فریب، مکان یابی، اعلام خبر، قابلیت بقا، استحکامات، استتار، اختفاء، ماکت فریبنده و سازههای امن است. در این پژوهش بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، وضعیت پراکندگی جغرافیایی جمعیت شهری استان خوزستان با رویکرد پدافند غیرعامل بررسیشده است. روش کار در این پژوهش ترکیبی از روشهای اسنادی، توصیفی و تحلیلی است و در آن از مقایسهی درصد جمعیت شهر مرکز استان با سایر شهرهای استان و قانون رتبه- اندازه زیپف استفادهشده است. نتایج نشان داد 55 / 33 درصد جمعیت شهری استان خوزستان در شهر اهواز قرار دارد. نتایج مدل قانون رتبه- اندازه نشان میدهد که شهر اهواز بهعنوان نخست شهر برتر در نظام شبکه شهری استان خوزستان قرار دارند و نقش شهرهای میانی و کوچک در سیستم شهری این استان بسیار کم است. در ﻣﺠﻤﻮع ﺳﻠﺴﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺷﻬﺮی اﺳﺘﺎن ﺧﻮزﺳﺘﺎن دارای ﺳﺎﺧﺘﺎری ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل اﺳﺖ و ﺷﻬﺮ اﻫﻮاز ﺑـﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﻬﺮ در ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻬﺮی اﺳﺘﺎن ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﻛﻨد. و هنوز سلسلهمراتب شهری در شبکه شهری خوزستان نسبت به مدل رتبه- اندازه زیپف فاصله زیادی دارد. لذا با ارائه خدمات و تقویت شهرهای کوچک و میانی و کاهش رشد شهر اهواز در این استان میتوان باعث توزیع بهینه جمعیت و سلسلهمراتب شهری مطلوب در سطح این استان شد؛ و بدینوسیله به بحث پراکندگی مطلوب جمعیتی و بحث پدافند غیرعامل دستیافت.
Passive defense is a type of civil defense and refers to a set of measures that do not require warfare and by implementing it, it is possible to prevent financial damage to vital and sensitive military and civilian equipment and facilities and human casualties or the amount of these losses and casualties Reduced to a minimum. Passive defense measures include cover, dispersal, division and relocation, deception, location, announcement, survival, fortifications, camouflage, concealment, deceptive replicas, and secure structures. In this study, based on the results of the general population and housing census in 2016, the geographical distribution of the urban population of Khuzestan province with a passive defense approach has been investigated. The method of work in this research is a combination of documentary, descriptive and analytical methods and in it the comparison of the percentage of population in the center of the province with other cities in the province and the law of rank-size of Zipf has been used. The results showed that 33.55% of the urban population of Khuzestan province is located in Ahvaz. The results of the rank-size law model show that Ahvaz is the first city in the urban network system of Khuzestan province and the role of medium and small cities in the urban system of this province is very small.
خلاصه ماشینی:
در اين پژوهش بر اساس نتايج سرشماري عمومي نفوس و مسکن سال ١٣٩٥، وضعيت پراکندگي جغرافيايي جمعيت شهري استان خوزستان با رويکرد پدافند غيرعامل بررسيشده است .
نتايج مدل قانون رتبه - اندازه نشان ميدهد که شهر اهواز به عنوان نخست شهر برتر در نظام شبکه شهري استان خوزستان قرار دارند و نقش شهرهاي مياني و کوچک در سيستم شهري اين استان بسيار کم است .
لذا با ارائه خدمات و تقويت شهرهاي کوچک و مياني و کاهش رشد شهر اهواز در اين استان ميتوان باعث توزيع بهينه جمعيت و سلسله مراتب شهري مطلوب در سطح اين استان شد؛ و بدين وسيله به بحث پراکندگي مطلوب جمعيتي و بحث پدافند غيرعامل دست يافت .
لذا رعايت اصول پدافند غيرعامل مثل ، مکان يابي، استتار، اختفاء ، فريب و به ويژه اصل پراکندگي مناسب جمعيت شهري در سطح استان هاي کشور و مخصوصا استان استراتژيک خوزستان ميتواند در کاهش خسارات ناشي از حوادث طبيعي و حملات دشمن در جنگ احتمالي آينده مؤثر شود.
- حسيني و همکاران (١٣٩١)، در تحقيقي با عنوان تأثير اقدامات پدافند غيرعامل بر مديريت ترافيک ، به اين نتيجه رسيده اند که مقياس بهينه ي استقرار جمعيت و فعاليت در فضا، پراکندگي در توزيع عملکردها متناسب با تهديدها، مکان يابي استقرار عملکردها و مديريت بحران دفاعي درصحنه ها بر عمليات تخليۀ جمعيت در زمان وقوع بحران در کلان شهر تهران بزرگ و مديريت ترافيک است .
- ملکي و همکاران (١٣٩٤)، در تحقيقي با عنوان ، اهميت و ضرورت پدافند غيرعامل در برنامه ريزي شهري، به اين نتيجه رسيده اند که رعايت اصول پدافند غيرعامل ميتواند در کاهش خسارات ناشي از حملات دشمن در شهرهاي مرزي مؤثر واقع شود.