چکیده:
در سالهای اخیر یکی از چالشهای مهم و قابلتوجه در مدیریت دولتی، موضوع اخلاق بوده است. ایجاد و حفظ سطح بالایی از رفتار اخلاقی بهمنظور ارتقای اثربخشی کارکنان و تقویت هرچهبهتر روابط بین افراد، یکی از مسائل ضروری پیش روی سازمانهاست که نیاز به پرورش رهبران اخلاقی برای سازمانها را امری ضروری و اجتنابناپذیر نموده است. مفهومسازی رهبری اخلاقی برمبنای ادراک افراد از ویژگیها و رفتارهای رهبری اخلاقی است که متأثر از ویژگیها و ارزشهای فرهنگی جوامع موردمطالعه است، لذا در این مقاله تلاش شده است به مفهومسازی مجدد آن در کشور ایران که دارای ارزشهای اخلاقی، دینی و فرهنگی متمایزی نسبت به کشورهای دیگر است، پرداخته شود. روش گردآوری اطلاعات ازطریق گروههای کانونی و مصاحبههای عمیق نیمهساختاریافته است که بدینمنظور از سه گروه کانونی مختلف شامل مجموعاً 16 نفر از اساتید، مدیران و کارشناسان سازمانی و انجام مصاحبههای عمیق با 14 نفر از مدیران بخش دولتی تا مرحله اشباع نظری استفاده شده است. اطلاعات حاصلشده به روش تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفته و نهایتاً 28 مضمون فرعی درقالب هشت مضمون اصلی و در سه سطح فردی، گروهی و سازمانی شناسایی شد. مضامین اصلی شناساییشده در سطح فردی شامل، اصالت و بزرگمنشی، در سطح گروهی شامل راهبری اخلاقی، توانمندسازی پیروان و روابط اخلاقی و در سطح سازمانی شامل رفتار حرفهای، تصمیمگیری اخلاقی و الهامبخشی و همگانیسازی اخلاقیات است.
In recent years, one of the most significant challenges in public administration has been the issue of ethics. Creating and maintaining a high level of ethical behavior to enhance employee effectiveness and strengthen foster better interpersonal relationships is one of the essential issues that necessitates the training of ethical leaders for organizations. The conceptualization of ethical leadership is based on the individual’s perception of the characteristics and behaviors of ethical leadership which are influenced by the characteristics and cultural values of the societies under study. Therefore, this article attempts to re-conceptualize it in Iran, which has ethical, religious and cultural values different from other countries. The method of data gathering is focus groups and semi-structured in-depth interviews. For this purpose, three different focus groups including a total of 16 university professors, managers and organizational experts, and in-depth interviews with 14 experts up to the theoretical saturation stage were used. The data were analyzed by thematic analysis method and finally led to the identification of 28 sub themes in eight main themes in three individual, group and organizational levels. Identified main themes at the individual level include authentic and dignity, at the group level include ethical directing, empowerment of followers and ethical relationships, and at the organizational level include professional behavior, ethical decision making, inspiration, and ethical generalization.
خلاصه ماشینی:
استاديار، گروه مديريت ، مؤسسه عالي آموزش و پژوهش مديريت و برنامه ريزي، تهران ، ايران مقدمه در دهه هاي اخير، رسواييهاي مـالي و اخلاقـي وقـوع يافتـه در سـازمان هـا و کسـب وکارهـاي مختلف دنيا، توجـه محققـان و پژوهشـگران مختلـف را بـه خـود جلـب نمـوده و ايشـان بـه دنبـال پاسخگويي به اين سؤال ميباشند که چه عواملي منجر بـه بـروز و وقـوع رفتارهـاي غيراخلاقـي در سازمان شده و چگونه ميتـوان از بـروز آنهـا پيشـگيري نمـود؟ بـدين منظـور، محققـان رشـته هـاي مختلف ، هريک ، راهبردها و راهکارهاي مختلفي را که به پيشگيري از وقوع رفتارهاي غيراخلاقـي در سازمان ها منجر شده و ميتواند موجب ارتقا و بهبـود اخـلاق در آن شـود، مـورد بررسـي قـرار داده اند و مواردي نظير وضع قـوانين و مقـررات ، پيـاده سـازي برنامـه هـاي اخلاقـي و بـه کـارگيري بازرسان اخلاقي را در اين زمينه مطرح نموده اند (فريچ و هاپنبائور١، ٢٠١٢).
همچنين ابعاد و مؤلفـه - هاي شناساييشده با ويژگي ها و رفتارهاي مطلوب مديران برگرفته از نهج البلاغه که در منابع دست دوم تحقيقات حوزه مديريت و کسب وکار که به شناسايي و استخراج اصول و استانداردهاي رفتار اخلاقـي مـديران و کـارگزاران از ديـدگاه حضـرت علـي (ع ) پرداختـه انـد، نظيـر اميـري (١٣٩٤)، خسروانيان و رودپشتي (١٣٩٠)، آقاجاني (١٣٨٥)، مقيمي (١٣٨٥) و نجات (١٣٨٢) نيز تطـابق داده شده است .