چکیده:
در پژوهش حاضر، با مبنا قرار دادن تاریخیتِ متون ادبی به نمایاندن طبقات برتران و فروتران و همچنین گفتمانهای جاری زمان و تعارض موجود میان آنها در شبکۀ قدرتِ قرن هفتم پرداخته شده است. رخ نمودنِ شکافهایی میان مفاهیم ناظمان و برهمزنندگان نظم، فرایندی است که از پسِ تغییر جریان قدرت برآمدهاست و پیروِ آن، مدلولهای جدیدی برای دالهای پیشین در متون، شکل گرفته؛ چرا که گفتمانها با تغییر مرکز قدرت دچار دگرگونی و تعارض شدهاند. رویکرد مقاومتی متن در برابر برخی از گفتمانها و گروههای مقتدر، نشاندهندۀ وجود قدرتهای اصلی و همچنین گفتمانسازی نوینی در جامعه است. در عین حال، در کشمکشهای گفتمانی، مطابق با آرمان تاریخگرایی نو، نشان داده شده که چگونه لایههای فرودین یا اقلیت خاموششدۀ جامعه در متون به صدا درمیآیند و با این چندصدایی از ابژهبودگی به جایگاه سوژگی برمینشینند و گاه خود از طریق همان ایدئولوژی که آنان را در طبقۀ رعیت جای داده، به تأدیب پیشوایان میایستند. جامعۀ آماری بر کتاب گلستان سعدی استوار است؛ درعینحال با توجه به رویکرد بینامتنی، به متون همزمان با آن نیز پرداخته شده؛ روش اتخاذشده در جستار نیز بر مبنای نظریۀ قدرت و مقاومت فوکو است.
This paper examines the representation of the various classes in 13th century Persian society in Sadi's Golestan against the background of conflicting contemporary discourses about social class, adopting a methodological approach from new historicism. It connects the disruption of contemporary notions concerning social order, as well as the attribution of new meanings to existing signifiers, with the displacement of the power center in the 7th century. The paper also suggests that the Golestan's resistance to certain discourses and groups indicates the emergence of new power centers and new discourses in society. On the other hand, in line with the ideals of historicism, the paper shows how lower strata of society, and silenced minorities in society, appear in the Golestan and rise from objectivity to subject status and sometimes actually use the same ideology that places them at the bottom of the social ladder to resist their leaders. Due to the intertextual approach in this article, we use other texts for comparison and analysis. The method chosen is based on Foucault's theory of power and resistance.
خلاصه ماشینی:
دلیل گـزینش این دوران ، دگرگونی و گذار قدرت از خلافت بغـداد بـه مرحلـه ای تـازه اسـت کـه بـه طـور طبیعی، ایجاد شکاف و تغییر میان ارزش ها و گفتمان ها را نتیجه میدهـد و تکیـه بـر مـتن گلستان ، دلایلی چندگانه دارد، ازجمله ، تأثیر مشهودی که در فرهنگ زمانه خود و روزگاران دیگر داشته است ؛ تا جایی که توجه او به مسائل اجتماعی، لقـب مصـلح الـدین را بـرایش بـه ارمغان آورده ؛ چنان که در غرب ، گلستان سعدی یکی از کتب محبوب در میـان روشـنفکران به شمار رفته است (٨ :١٩٧٥ ,Schimmel).
همچنـین ایـن مقالـه در پـی پاسـخ گفـتن بـه پرسشهای چندی از این قبیل است : متن گلسـتان بـه لحـاظ بازنمـایی تجربـه بشـری چـه گفتمان های در حـال گردشـی را از زمانـه خـود بـه نمـایش میگـذارد؟ چـه نمودهـایی از کشمکش گفتمانی و دوگانـه گویی بـه چشـم میخـورد؟ چـه تصـویری از قشـر محـروم یـا گروه های اقلیتی نمایان است که در تاریخ نادیده گرفته ، یا تصویری نادرست از ایشـان ارائـه شده است ؟ چگونه میتوان صدای فرودستان را از پـس کشـمکش هـای گفتمـانی فرادسـتان واکاوی کرد؟ با چارچوب تحلیل گفتمان و رویکرد قدرت و مقاومت چگونه میتوان خـوانش متون را راهی برای شناخت قشربندی اجتمـاعی و تبیـین روابـط قـدرت مسـلط و گفتمـان مغلوب در نظر گرفت ؟ ١-١- پیشینه پژوهش آثاری چند در قالب کتاب ، پایان نامه و مقاله در زمینه تـاریخ گرایـی نـو و قشـربندی اجتمـاعی موجود است .