چکیده:
استفاده انسان از رودخانه و نوع دخالت آن، میتواند موجب تغییراتی در کانال رود و حاشیه آن گردد. در این تحقیق کیفیت مورفولوژیکی رودخانه لاویج در البرز شمالی مورد ارزیابی و تحلیل قرار میگیرد. جهت انجام این کار از روش شاخص کیفیت مورفولوژیکی رود (MQI) استفاده شده است. در این روش رودخانه به بازههای همگن تقسیمبندی میشود و سه مولفه اصلی کیفیت عملکرد مورفولوژیکی، سازههای مصنوعی و تعدیل کانال مورد بررسی قرار میگیرد. این سه مولفه شامل مجموعهای از 28 شاخص هستند که در آنها پیوستگی طولی و عرضی، الگوی کانال، مقطع عرضی، ساختار بستر و پوشش گیاهی حاشیه رودخانه مورد ارزیابی قرار میگیرد. در رودخانه لاویج شش بازه مشخص گردید و سپس شاخصهای فوق برای هر یک از بازهها مورد ارزیابی قرار گرفت. بازههای 1، 3، 4 و 5 به علت دخالت کم عوامل انسانی امتیاز بیش از 85/0 کسب نموده و در گروه بسیارخوب طبقهبندی شدهاند. بازه 2 به علت دخالتهای انسانی محدود امتیاز 76/0 کسب نموده و در طبقه خوب قرار گرفت. بازه 6 به علت دخالتهای زیاد انسان مانند معدن شن و ماسه، تغییر شیب، عرض و الگوی کانال و ایجاد سازههای مهندسی مانند آبشارهای کوتاه، کف بند بتونی و ایجاد خاک ریزهای مصنوعی بیشترین تغییرات را تحمل نموده و امتیاز 22/0 را کسب نموده که در طبقه بد قرارگرفته است. اگرچه این روش در ایتالیا مورد استفاده قرارگرفته است. با وجود این در رودخانه مورد مطالعه به طور مناسبی کیفیت مورفولوژیکی رود را ارزیابی نموده است.
خلاصه ماشینی:
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 -Newson and Large 2 - Water Framework Directive 3 - Rosgen 4 - Buffington and Montgomery 5 - Paustian 6 - Leopold and Wolman 7- Beechie 8 - Schumm 9 - Church 10 - Nanson and Croke 11 - Fryirs and Brierley ٦- واحدهاي کانال : اين نوع طبقـه بنـدي ، اشـکال ژئومورفيـک کانـال را تقسـيم بنـدي مـي نماينـد کـه مـي تـوان بـه روش هاي بيسون ٣ و همکاران ١٩٨٢، گرنت ٤ و همکاران ١٩٩٠و مونتگمري وبافينگتن ١٩٩٧ اشاره کرد.
در اين تحقيق با توجه به وجود ايستگاه هيدرومتري بـر روي رودخانـه لاويـج و وجـود پايگـاه داده مناسـب از حوضـه و رودخانه مذکور، از شاخص کيفيت مورفولوژيک رود استفاده شده است تا از طرفي ، کيفيـت هيـدرومورفولوژيکي رودخانـه لاويج و از طرف ديگر، کارايي اين روش در منطقه مورد مطالعه مورد ارزيابي قرار گيرد.
جدول ١ : خلاصه اي از موقعيت عمومي و روش تقسيم بندي رود {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} ٣-٢- فاز دوم : ساختار و شاخص هاي ارزيابي براي ارزيابي کيفيت مورفولوژيک بازه هاي رودخانه اي سه جنبه زير مورد توجه بوده است : ١) پيوستگي فرايندهاي رودخانه اي ، شامل پيوستگي طولي و عرضي ٢) شرايط مورفولوژيکي کانال شامل الگوي کانال ، شکل مقطع عرضي و رسوبات بستر ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 - degree of confinement 2 - confinement index ٣) پوشش گياهي ايــن جنبــه هــا در قالــب ســه مؤلفــه ي ١) عملکردهــاي ژئومورفولــوژيکي فرآينــدها و اشــکال رودخانــه اي (F)، ٢) مصنوعي (A) و ٣) تعديل هاي کانال (CA)، مورد تحليل قرار مي گيرد.