چکیده:
تغییرپذیری عامل فرسایشپذیری خاک یا مقاومت خاک در برابر حرکت ذرات، از اجزاء مهم معادله جهانی فرسایش خاک میباشد. هدف این مطالعه، بررسی تغییرپذیری مکانی عامل فرسایشپذیری خاک در بخشی از حوضه رودخانه زاینده رود در استان چهارمحال و بختیاری میباشد. برای تهیه نقشه های لازم، نمونهبرداری به صورت شبکه نظاممند200 متر*200 متر در 70 نقطه و از عمق 0- 30 سانتیمتری سطح خاک صورت گرفت. ساختمان خاک، درصد مواد آلی، نفوذپذیری، درصد شن درشت، درصد شن خیلی ریز + سیلت اندازهگیری گردید.تغییرپذیری مکانیعامل فرسایشپذیری خاک با استفاده از تغییرنما و نسبت واریانس اثر قطعهای به واریانس کل مورد بررسی قرار گرفت و برای تهیه نقشه دادههای مورد نیاز از روش زمینآماری کریجینگ استفاده شد. اعتبار نقشهها با کاربرد میانگین خطا و جذر میانگین مربعات خطا ارزیابی گردید.نتایج نشان داد الگوی کروی برای عامل فرسایشپذیری و درصد سیلت، بهترین مدل برازش داده شده برای این متغیرها میباشد. دامنه وابستگی مکانی برای پارامترهای عامل فرسایشپذیری و درصد سیلت 2 تا 3/2 کیلومتر به دست آمد دارای وابستگی مکانی هستند. با توجه به نتایج به دست آمده مشخص گردیدالگوی تغییرپذیری مکانی عامل فرسایشپذیریبه مواد مادری و نوع خاک وابسته میباشد. نقشه واریانس پارامترهای اندازهگیری شده نشان میدهد که در خط همسایگی منطقه نمونهبرداری شده و فواصل بین نمونهها مقادیر عامل فرسایشپذیری و درصد سیلت افزایش یافتهاند و بیشترین واریانس تخمین وجود دارد.
خلاصه ماشینی:
تغييرپذيري مکانيعامل فرسايش پذيري خاک با استفاده از تغييرنما و نسبت واريانس اثر قطعهاي به واريانس کل مورد بررسي قرار گرفت و براي تهيه نقشه داده هاي مورد نياز از روش زمين آماري کريجينگ استفاده شد.
نقشـه واريـانس پارامترهاي اندازه گيري شده نشان مي دهد که در خط همسايگي منطقه نمونـه بـرداري شـده و فواصل بين نمونه ها مقادير عامل فرسايش پذيري و درصد سيلت افزايش يافته اند و بيشـترين واريانس تخمين وجود دارد.
1Xinget al 2Zang et al 3Catrignano et al 4Cerri et al داده هاي ميداني ابتدا بر روي نقشه واحدهاي همگن (حاصل تلفيق نقشه شيب ، فيزيوگرافي ، زمين شناسي و کاربري اراضي ) نقاط مورد نمونه برداري به صورت شبکه اي نظام مند با ابعاد ٢٠٠ × ٢٠٠ متر مشخص گرديدند، سپس به کمک سامانه موقعيت ياب جهـاني GPS موقعيـت نمونه ها در منطقه شناسايي و نمونه برداري در ٧٠ نقطه و از عمق ٠-٣٠ سانتيمتري سطح خاک صورت گرفت .
جدول ٢:خلاصه آماري داده هاي مربوط به پارامترهاي اندازه گيري شده در منطقه مورد مطالعه {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} از سوي ديگر در جدول (٣) دامنه اين وابستگي براي خصوصيات عامل فرسايش پـذيري خـاک و مقـدار سـيلت ٢ تـا ٢/٥ کيلـومتر مي باشد که نشان دهنده چگونگي پراکنش جغرافيايي مواد مادري و واحدهاي فيزيوگرافي مي باشد.
بدين ترتيب براي تخمين مقدار عامل فرسايش پذيري خاک از داده هـاي حاصل از حداکثر ٨ مشاهده استفاده گرديد که در همسايگي قطعه مورد نظر با شعاع ١/٩ کيلومتر واقع شده اند.