چکیده:
امروزه، تولید فضاهای تهی بر اندیشه و عمل شهرسازی سایه افکنده؛ حالآنکه فضای شهری، واجد ویژگی بازنمودی است و در فرآیند تاریخی خود، به امری پیچیده و چندلایه بدل میگردد. مطالعۀ تاریخی فضا با توجه به پیچیدگیها و چندگانگی آن، از دغدغههای اصلی در مطالعات شهری است. این پژوهش با بهرهگیری از شاکلۀ مفهومی تریالکتیک فضایی و از طریق کاوش تاریخی ضرب آهنگهای فضا در دو شهر رشت و کاشان، میکوشد تا با توجه به تاثیر سه مولفۀ اقلیم، فرهنگ و قدرت انتظام بخش به تحلیلی تاریخی از فضای شهری دست یابد. روش پژوهش مبتنی بر مطالعات اسنادی و تحلیل محتوای آنها با رویکردی تاریخی-تفسیری بوده است. یافتههای تطبیقی پژوهش نشان داد که شهر کاشان -بهمثابه شهری گرم و خشک در بخش مرکزی فلات ایران- از ضرب آهنگ کیهانی یا ضرب آهنگهای قمری قدرتمندی برخوردار است؛ اما در شهر رشت -شهری معتدل و مرطوب در خطۀ شمال ایران- زمان چرخهای خورشیدی اهمیت بیشتری مییابد. همچنین، نهادهای سیاسی به شکلهای متفاوتی در رشت و کاشان بالغ شدند. در طول تاریخ، سردمدارانی در کاشان ظهور میکنند که برخلاف همتایان خود در رشت که بر بعدهای مدنی، تجاری و سیاسی تاکید دارند؛ بیشتر، به دنبال حفظ روابط خود با شبکهای مذهبی و متشکل از اعضایی سرشناس در دیگر شهرهای مهم مذهبیاند. روابط اجتماعی تاریخی میان مردم کاشان، بر مبنای قراردادهایی یکدست و مبتنی بر مذهب پایه گذاری شده؛ ولی این روابط در شهر رشت، بیشتر بر اساس پیمانهای قومی متنوع و در عین حال، متناقضی شکلگرفته است.
Nowadays , the production of empty spaces wreak havoc on the thought and practice of urban planning, meanwhile urban space has a representational character and, in its historical process, turns into a complex and multilayered being. Historical study of urban space regarding its complexity and multiplicity is one of the main concerns in urban studies. Using the concept of the trialectics of spatiality through historical Rhythm analysis in two cities of Rasht and Kashan, this study seeks to provide a historical analysis of space considering the impact of the three components of climate, culture and regulated power. The research method is based on documentary study and analysis the content with a historical-interpretive approach. The findings of the study showed that in both cities, historical resistance to the conceived space was accompanied by rhythms of co-operation and synchrony in space, and the historical Poly rhythmia resulted from both conflict and resistance.
خلاصه ماشینی:
شهر منابع موردمطالعه دالمــاني (١٣٣٥)؛ سانســون (١٣٤٦)؛ شــريف رازي (١٣٥٢)؛ راونــدي (١٣٥٤الــف )؛ راونــدي (١٣٥٤ب )؛ راوندي (١٣٥٤ج )؛ شودزکو (١٣٥٤)؛ ميرزا ابراهيم (١٣٥٥)؛ رابينو (١٣٥٧)؛ فراهاني (١٣٦٢)؛ اولئاريوس (١٣٦٣)؛ عزالدوله و ملکونوف (١٣٦٣)؛ سلطان محمد ميرزا قاجـار (١٣٦٤)؛ پرچمي (١٣٧١)؛ برقعـي (١٣٧٣)؛ زاهـدي (١٣٧٧)؛ سـميعي (١٣٧٨)؛ سـيد کبـاري (١٣٧٨)؛ حسن زاده (١٣٧٩)؛ فرهادي (١٣٧٩)؛ وکيليان (١٣٧٩)؛ اصلاح عرباني (١٣٨٠)؛ کتابي (١٣٨٠)؛ اسماعيل پور مطلق (١٣٨١)؛ فراستي (١٣٨١)؛ منشي (١٣٨٢)؛ ترکمني آذر (١٣٨٣)؛ ملـک زاده (١٣٨٣)؛ آبراهاميان (١٣٨٤)؛ پرتو (١٣٨٤)؛ فوروکاوا (١٣٨٤)؛ عباسي (١٣٨٤)؛ هويان (١٣٨٤)؛ سپهر (١٣٨٦)؛ بشرا و طاهري (١٣٨٧)؛ شريعتي فوکلايي (١٣٨٨)؛ خاکپور و همکاران (١٣٨٩)؛ فراهـاني و بهبـودي (١٣٨٩)؛ کشوردوسـت و پـروري مقـدم (١٣٨٩)؛ خـاکپور و شـيخ مهـدي (١٣٩٠)؛ حسيني و اسماعيل زاده (١٣٩١)؛ فياضي (١٣٩٢)؛ هادي نژاد (١٣٩٢)؛ جوادي يگانه و زادقناد (١٣٩٤)؛ آقايي زاده و همکاران (١٣٩٥)؛ جم (١٣٩٥)؛ محمودپـور و همکـاران (١٣٩٦)؛ ورمقاني و سلطان زاده (١٣٩٧)؛ راپاپورت (١٩٦٩)؛ مينورسکي (١٩٣٧).