چکیده:
زمینلغزشها ازجمله مخاطرات طبیعی هستند که همهساله موجب خسارات جانی و مالی زیاد، بهویژه در نواحی کوهستانی میشوند. حوضه آبخیز آق لاقان چای با داشتن چهرهی کوهستانی و با توجه به وضعیت زمینشناسی، لیتولوژی و اقلیمی، عمده شرایط لازم جهت شکلگیری حرکات لغزشی را دارد. این پدیده همهساله موجب خسارات به مناطق مسکونی، تخریب راه ارتباطی، رسوبزایی گسترده و پر شدن مخزن سد یامچی و بستر رودخانه از رسوب میشود. بنابراین هدف تحقیق حاضر، سطحبندی حوضهی آق لاقان چای ازلحاظ خطر زمینلغزش می-باشد. در این مطالعه ابتدا با بررسیهای میدانی و مطالعه منابع، ده عامل شیب، جهت شیب، لیتولوژی، فاصله از جاده، فاصله از آبراهه، فاصله از گسل، فاصله از مناطق مسکونی، بارش، کاربری اراضی و خاک، بهعنوان عوامل مؤثر برای ایجاد لغزش در منطقه شناسایی شدند. سپس لایههای اطلاعاتی در سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه گردید. تحلیل و مدلسازی نهایی، در محیط ادریسی، با استفاده از روش ویکور بهعنوان یکی از روشهای تحلیل تصمیم-گیری چند معیاره، انجام شد. درنهایت، نقشه پهنهبندی خطر زمین لغرش، در پنج رده با خطر بسیار کم تا خطر بسیار زیاد طبقهبندی گردید. طبق نتایج بهدستآمده، 8 درصد از مساحت حوضه در طبقه بسیار پرخطر و 27 درصد نیز در طبقه پرخطر قرار دارد. همچنین، طبقات با خطر متوسط، کمخطر و بسیار کمخطر به ترتیب، 31، 25 و 9 درصد مساحت حوضه را تشکیل میدهد. بهطور عمده مناطق بسیار پرخطر و پرخطر در قسمت کوهستانی شمال و جنوب غربی حوضه مطالعاتی، در سازندهایی با زیربنای سنگ سخت به همراه مواد رسوبی و سست سطحی، شیبهای 35-20 درصد و مقدار بارش بالا (550-350 میلیمتر) قرار دارند. بهطورکلی نتایج مطالعه نشان میدهد که حوضه آق لاقان چای دارای توان بسیار بالا ازلحاظ رخداد حرکات لغزشی میباشد. لذا انجام اقدامات حفاظتی، آبخیزداری و مدیریتی در حوضه مطالعاتی ضروری به نظر میرسد.
خلاصه ماشینی:
ارزيابي و پهنه بندي خطر زمين لغزش با استفاده از مدل ويکور ( مطالعه ي موردي : حوضه آبخيز آق لاقان چاي ) عقيل مددي – دانشيار ژئومورفولوژي ، دانشگاه محقق اردبيلي عطا غفاري گيلانده - استاديار جغرافيا و برنامه ريزي شهري ، دانشگاه محقق اردبيلي الناز پيروزي - کارشناس ارشد ژئومورفولوژي در برنامه ريزي محيطي دانشگاه محقق اردبيلي پذيرش مقاله : ١٣٩٣/٠٦/١٢ تأييد نهايي : ١٣٩٣/١٢/١٥ چکيده زمين لغزش ها ازجمله مخاطرات طبيعي هستند که همه ساله موجب خسارات جاني و مالي زيـاد، به ويژه در نواحي کوهستاني مي شوند.
با توجه به پيشينه تحقيق ، از آن نظر که الگوهاي تصميم گيري چند معياره ازجمله الگو- هاي تصميم گيري است که در دو دهه اخير از استقبال بالايي برخوردار بوده است ، در اين بررسي نيز درنهايت از مدل ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 - lee 2 - Kouli et al 3 - Yalcin et al 4 - Chingkhei et al ويکور که بر اساس رويکرد برنامه ريزي مطلوب و بهينه سازي چندمعياره پايه ريزي گرديده است ، به عنوان قاعده تصميم - گيري چند معياري جهت پهنه بندي پتانسيل وقوع زمين لغزش حوضه آق لاقان چاي استفاده شد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ١: نقشه موقعيت حوضه آق لاقان چاي در ايران و اردبيل روش تحقيق در اين مطالعه ، ابتدا عوامل مؤثر در وقوع زمين لغزش حوضه موردمطالعه (شامل : شيب ، جهت شيب ، ليتولوژي ، کاربري اراضي ، خاک ، بارش ، فاصله از راه ارتباطي ، فاصله از آبراهه ، فاصله از مناطق مسکوني و فاصله از گسل )، با بررسي ها و پيمايش هاي ميداني و با توجه به شرايط طبيعي و انسان منطقه شناسايي گرديد.