چکیده:
فضای ماورای جو از آخرین نقطۀ محدودۀ هوایی فوقانی قلمرو هر کشور شروع میشود و شامل ماه و دیگر اجرام سماوی است. حقوق فضای ماورای جو، عبارت است از مقررات حاکم بر اکتشاف و بهرهبرداری از فضای ماورای جو. یکی از فعالیتهای مدنظر بشر از آغاز دسترسی به فضا تاکنون، بحث فعالیتهای تجاری و بهتبع آن حمایت از حقوق مالکیت معنوی مرتبط با این فعالیتها در این منطقه بوده است. کپیرایتها و حقوق بر اختراعات در فعالیتهای فضایی، تأثیر مهمی در توسعۀ بیشتر تجاریسازی و بهرهبرداری تجاری فضایی دارند. مشخص است که فرایند توسعه و ایدههای ابتکاری در بخش فضا به فراوردههای بشری با هر قابلیت رو به رشد در بهرهوری از فرصتهای ویژه که توسط محیط فضایی ارائه میشود، تداوم میبخشد. ازاینرو، این بحث پیش میآید که حقوق بینالملل فضایی در ارتباط با مالکیت معنوی چه رویکردی داشته و آیا آن را پیشبینی کرده و بدان پرداخته است یا خیر؟ باید گفت حقوق بینالملل فضا همانطورکه بهطور مستقیم به فعالیتهای تجاری نپرداخته، در موضوع مالکیت معنوی فعالیتهای تجاری نیز بهطور مستقیم وارد نشده و تنها بهصورت ضمنی بدان پرداخته است.
Outer space is a kind of space which begins with the last point of the upper airspace of territory of any country and consists of the moon and other celestial bodies. The law of outer space has also consisted of laws on exploring and exploiting this space. One of the activities considered by human beings since the beginning of access to space until now has been the discussion of commercial activities and consequently the protection of intellectual property rights related to these activities in this area. Patent and copyright in space activities have an important role in the further development of space commercialization. It is clear that the process of development and innovative ideas in space will continue to human products with every growing potential to take advantage of the special opportunities offered by the space environment. Therefore, the question arises as to what approach international space law has in relation to intellectual property and whether it has anticipated and dealt with it or not? It should be said that the international law of space, just as it did not deal directly with commercial activities, did not directly address the issue of intellectual property of commercial activities but only dealt with it implicitly.
خلاصه ماشینی:
در اين نوشتار نگارنده به صورت مختصر به کلياتي دربارة فضا و ماهيت حقوقي آن ميپردازد و با توجه به پيشرفت در فعاليت هاي تجاري فضايي که با علاقۀ روزافزون تشکيلات خصوصي همراه است ، درصدد پاسخگويي به اين پرسش است که آيا چارچوب فعلي حقوقي حاکم بر فضاي ماوراي جو از حقوق مالکيت معنوي فعاليت هاي تجاري حمايت مي کند و بدان پرداخته است ؟ با توجه به اين موضوع ، آيا بايد تدابير بيشتري را براي اطمينان از حمايت کافي از حقوق اموال صنعتي و معنوي مربوط به موارد فضايي بايد درنظر بگيريم ؟ مفهوم و ماهيت فضاي ماوراي جو در ادبيات حقوق خارجي ، واژگان outer space, space, air space وجود دارند.
به طور مثال اگرچه مسئلۀ توريسم فضايي امروزه براي عموم مردم رؤيايي بيش نيست و حتي هنگام بحث دربارة موضوعات متبلور مالکيت فکري در ماوراي جو، اولين دغدغه ها مرتبط با حمايت از اختراعات ايجادشده در فضا و حمايت از پايگاه داده هايي است که از طريق فعاليت هاي فضايي حاصل شده اند.