چکیده:
نحوة بازنمایی زنان شاغل در رسانهها از عوامل فرهنگی اجتماعی تأثیرگذار بر رد یا تأیید کلیشههای جنسیتی سنتی مربوط به زنان و اشتغال آنها به شمار میرود و میتواند در تغییر باورهای فرهنگی مربوط به اشتغال زنان مؤثر واقع شود. هدف این مقاله، مطالعة بازنمایی زنان شاغل در سینمای ایران پس از انقلاب است. در بخش نظری تحقیق، از نظریة بازنمایی هال استفاده شده است. روش تحقیق نیز برمبنای الگوی نشانهشناسی جان فیسک بوده است. نتایج حاصل از مطالعة بازنمایی زنان شاغل در سینمای ایران نشان میدهد که زنان شاغل مدرن، برخلاف کلیشة زن سنتی، دارای قدرت، توانمندی و استقلال بیشتری در زندگی خود بوده و تابع مردان نیستند. در بیشتر آثار ساختهشده با محوریت زنان شاغل، سعی شده است ضمن نقد ایدئولوژی مردسالاری، از برابریطلبی و شایستهسالاری در اشتغال دفاع شود. بهرغم تلاش برای دوری از نگاه مردسالارانه، شاهد طبیعیسازی نقش خانهداری برای زنان هستیم.
The way of representation of employed women in Iranian media, is one of the social and cultural factors affecting the traditional gender stereotypes about women and their employment. This, can be effective in changing the cultural beliefs about women's employment. The main purpose of this Research is to study the representation of employed women, in the cinema of Iran after the revolution (in 1979) and presenting a comparison in different political periods of post-revolution, respectively. To achieve this goal, prominent films produced in each course (focused on women's employment), had been selected and analyzed. The theoretical section of this study, utilizes the representation theory of Stuart Hall. The research methodology is based on the semiotics of John Fiske. The results of the study represented that the modern employed women, unlike traditional female stereotypes, have the power and are more independent from their husbands. In most films that focus on employed women, the director have tried to criticize the patriarchal ideology, alongside defending the ideology of egalitarianism and meritocracy in employment. Although social conditions of each political period, had been effective in the way of representation of employed women and the ideology of the film. Nevertheless, despite trying to avoid patriarchal ideology, in these works, the naturalization of housework for women can be seen as well.
خلاصه ماشینی:
درخصوص بازنمایی مسئلة اشتغال زن در سینما، مـثلا می توان به تحقیق سلطانی و رحمتی [١٢] اشاره کرد که بـا تحلیـل محتـوای ٦٢ فـیلم از سال های ١٣٥٩ تا ١٣٨٣، نشان می دهد در فیلم های بررسـی شـده نسـبت حضـور مـردان شاغل به زنان شاغل ، تقریبا نسبت سه به یک بوده است و نیز زنـان شـاغل در مقایسـه بـا مردان شاغل منزلت شغلی نسبتا پایین تری داشته اند.
همچنین ، نتایج تحقیقات دیگر بیانگر آن اسـت کـه متناسـب بـا تغییـر سیاسـت هـای فرهنگی در دوران اصلاحات ، شاهد افزایش بازنمایی زنان شاغل در این دوره هستیم ؛ مـثلا کاظمی و جوادی یگانه [٢٠] نشان داده اند که در بازنمایی های سینمایی دهة ١٣٧٠، شاهد زنانی هستیم که بر استقلال مالی خود تأکید دارند.
بنابراین ، برخـی از سـؤالات این پژوهش عبارت اند از: پایگاه اجتماعی زنـان شـاغل و میـزان موفقیـت آن هـا در اشـتغال در سینمای ایران چگونه به تصویر کشیده شده است ؟ بازتاب شرایط اجتماعی دوره هـای مختلـف و تأثیر آن در بازنمایی زنان شاغل چگونه بوده است ؟ ایـدئولوژی و کـارکرد فـیلم هـای سـینمایی مرتبط با اشتغال زنان ، در دوره های مختلف زمانی ، چگونه بوده است ؟ روش شناسی در این پژوهش ، از روش تحقیق کیفی و تکنیک نشانه شناسـی اسـتفاده شـده اسـت کـه بـرای تحلیل متون علاوه بر ظاهر متن ، به معانی ضمنی و پنهان آن نیز توجه دارد.