چکیده:
پژوهش حاضر به بررسی ردهشناختی ساختهای سببی در زبان سمنانی میپردازد. زبان سمنانی، یکی از زبانهای زندهی ایرانزمین است که در معرض نابودی قرار دارد؛ بنابراین، گویشوران این زبان باید با مطالعه و ثبت زبان سمنانی، در حفظ و حراست آن کوشیده، از نابودی آن جلوگیری کنند. پژوهش حاضر، با بررسی ساختهای سببی در زبان سمنانی، به ردهشناسی ساختهای سببی در این زبان میپردازد و وجوه اشتراک و افتراق ساختهای سببی فارسی و سمنانی را مییابد. نگارندگان با بهرهگیری از پرسشنامه و مصاحبه با ده نفر از گویشوران سمنانی، به شیوهای توصیفی - تحلیلی به بررسی ردهشناختی ساختهای سببی سمنانی پرداختهاند. یافتههای پژوهش، حاکی از وجود ساختهای سببی مرکّب و سببیهای ساده مشتمل بر سببیهای ریشهای برابر، نابرابر و نابرابر مرکّب، سببیهای تکواژی نوع اول، دوم و سوم و سببیهای کمکی در زبان سمنانی است.
The present study investigated the typology of causative constructions in the Semnani language. The language of Semnani is one of the live languages in Iran that is endangered to gradual extinction. Therefore, the speakers of this language must study and record it to save it and prevent its extinction. Investigating the causative constructions of Semnani language, the present research tries to study the typology of causative constructions in this Language and to find the similarities and differences between Persian and Semnani causative constructions. Using the questionnaire and interviews from ten Semnani speakers and the descriptive-analytic method, the researcher investigated Semnani causative constructions by the typology method of causative constructions. The research results indicate the existence of compound causative constructions and simple ones including equal, unequal, and compound unequal lexical causatives, morphological causatives (first, second and third types), and auxiliary causatives in the Semnani language.
خلاصه ماشینی:
يافته هاي پژوهش ، حاکي از وجود ساخت هاي سببي مرکب و سببيهاي ساده مشتمل بر سببيهاي ريشه اي برابر، نابرابر و نابرابر مرکب ، سببيهاي تکواژي نوع اول ، دوم و سوم و سببيهاي کمکي در زبان سمناني است .
٤. پيشينۀ پژوهش در حوزٔە زبان شناسي، مطالعات مختلفي دربارٔە ساخت هاي سببي زبان فارسي صورت گرفته ، اما ميتوان گفت پژوهشي در اين زمينه روي زبان سمناني انجام نشده است .
در ميان پژوهش هاي انجام شده در رده شناسي ساخت هاي سببي، ميتوان موارد زير را نام برد: بهرامي خورشيد (١٣٨٤) در پژوهش خود به بررسي ساخت سببي در زبان فارسي بر اساس انگارٔە زبان شناسي شناختي پرداخته است .
به کار بستن معيار فوق در افعال زبان فارسي، سه گروه زير را به دست ميدهد ١: (رجوع شود به تصویر صفحه) نمودار ٢- دسته بندي افعال مرکب فارسي بر اساس معيار تضمن معناي ضمني شايان ذکر است مسب در ساخت هاي سببي داراي معناي ضمني يا در نقش فاعلي ظاهر ميشود يا در نقش مفعول مستقيم .
بنابراين ، بر اساس نقش نحوي مسبب و اينکه فعل جملۀ متمم تمام ساخت هاي سببي مرکب در زبان فارسي، هميشه از وجه التزامي است ، افعال سببي مرکب متضمن معناي ضمني را ميتوان در دو گروه الف .
بررسي ويژگيهاي معنايي در سببيهاي مرکب سمناني همان طور که در فصل سوم بيان شد، افعال سببي مرکب متضمن معناي ضمني را ميتوان به زيربخش هايي تقسيم کرد که نمونه هاي سمناني در زير با طرح مثال معرفي ميشوند، سپس ويژگيهاي معنايي آن ها نيز بيان خواهند شد.