چکیده:
گردشگری دینی» گونهای از گردشگری است که به دلیل شرایط ویژه حاکمیت کشور و ریشه این فعالیت در فرهنگ دینی» نقش
مهمی در پایداری فرهنگی و اقتصادی ایران داردو ظرفیتهای زیادی برای توسعه گردشگری در مناطق مختلف کشور فراهم
میسازد. بهرهگیری از این ظرفیتها مستلزم شناخت موانع و چالشهای موجود بر سر راه توسعه این نوع گردشگری است. در
این مطالعه با استفاده از دو روش تحلیل مضمون (TA) و مدلسازی ساختاری-تفسیری (ISM])» چالشهای توسعه گردشگری
دینی شناسایی و با دستیابی به شبکه مضامین, مدل ارتباطی بین عوامل موثر در سه سطح استخراج گردید. در نهایت جهت
سنجش قدرت نفوذ و وابستگی عوامل از تحلیل میک مک" استفاده شده است. روش جمعآوری اطلاعات این تحقیق» بررسی
کتابخانهای و پرسشنامه است. برای تکمیل پرسشنامه ۱۵ نفر خبره آشنا به موضوع به صورت هدفمند انتخاب شدند و پس از
پیگیریهای لازم ۱۱ پرسشنامه تکمیل و مبنای این پژوهش قرار گرفت. بنابر نتایج بهدست آمده متغیرهای عدم توجه به
زنجیره تامین خدمات گردشگری دینی» عدم برنامهریزی» سیاستگذاری و نظارت بر روند گردشگری دینی و عدم تخصیص
بودجه و حمایتهای مالی جهت توسعهی گردشگری دینی در کشور نقش مهمء تاثیرگذار و کلیدی در عدم توسعه این نوع
گردشگری دارند که در سطح سوم یا پایه الگو قرار گرفتند که بر متغیرهای سطح دوم تاثیر میگذارند و متغیرهای مدیریت
ناکارآمد تسهیلات و خدمات گردشگری دینی» مدیریت ناکارآمد جاذبهها و رویدادهای دینی و مدیریت نامناسب بازاریابی
گردشگری دینی متغیرهای اثرپذیر شناسایی شدند که در سطح اول الگو قرار گرفتند.
Religious tourism plays an important role in Iranian cultural and economic sustainability. Due to the special nature of the Iranian political establishment, this type of tourism provides many potentials for tourism development in different parts of Iran. Making the best use of these capacities requires recognition of the barriers and challenges lying ahead of the development of religious tourism. Therefore, this study set out to identify the challenges facing religious tourism, using thematic analysis (TA) and interpretive structural modeling (ISM). Moreover, the relationship model between the influential factors involved in this regard was extracted at three levels via the thematic network. Finally, MICMAC analysis was conducted to measure the influence power and dependence of the factors. The required data were collected through library research and administering a questionnaire on 15 experts familiar with the subject matter who were selected through purposive sampling, out of whom 11 experts completed the questionnaire. The findings of the study indicated that variables such as lack of attention to the chain of providing religious tourism services, lack of programming, policymaking, and monitoring the religious tourism process, and not allocating budget and financial supports for religious tourism development in Iran played essential and key roles in the non-development of this type of tourism. These variables were placed at the third level of the model that affect the second level variables. It was also found that the variables such as inefficient management of religious tourism facilities and services, inefficient management of religious attractions and events, and improper management of religious tourism marketing were dependent variables that were placed at the first level of the model.
خلاصه ماشینی:
در اين مطالعه با استفاده از دو روش تحليل مضمون (TA) و مدل سازي ساختاري-تفسيري (ISM)، چالش هاي توسعه گردشگري ديني شناسايي و با دستيابي به شبکه مضامين ، مدل ارتباطي بين عوامل مؤثر در سه سطح استخراج گرديد.
بنابراين در پاسخ به تأکيد سند چشم انداز ١٤٠٤ مصوب جلسه ٨٣/٣/٤ شوراي عالي ميراث فرهنگي و گردشگري مبني بر «افزايش گردشگري داخلي و دستيابي به سهم مناسب از بازار جهاني گردشگري با تنوع بخشي به بازار گردشگري ايران و استفاده از همه ظرفيت ها با اولويت جذب گردشگران زيارتي، فرهنگي و طبيعي براي افزايش توليد ناخالص داخلي و توسعه اشتغال » و «اولويت دادن به توسعه مبادلات گردشگران با کشورهاي اسلامي و کشورهاي حوزه فرهنگ ايراني» و ماده ٩٧ برنامه ششم توسعه مبني بر «توسعه امکانات ، فعاليت هاي فرهنگي و خدمات زيارتي در قطبهاي زيارتي و گردشگري مذهبي و فراهم نمودن زمينه زيارت و اجراي طرحهاي (پروژه هاي) زيربنايي مورد نياز در قالب بودجه هاي سنواتي» و به - منظور استفاده از توان زياد کشور در زمينه توسعه اين نوع گردشگري، شناسايي چالش هاي مختلف دخيل در توسعه گردشگري ديني ايران و ارائه الگوي توسعه آن ، گامي مؤثر براي جذب گردشگر بيشتر است (ضرغام و همکاران ، ١٣٩٧).