چکیده:
زمینه و هدف
طبالقلوب، اثر شیخ علاءالدین نقشبندی، آخرین پیر نقشبندی کردستان و یکی از نویسندگان بنام معاصر در قرن چهاردهم هجری قمری است. رسالهای است که در سال ۱۳۴۱ ه.ق. به زبان عربی نوشته شده است و اندکی پس از نگارش، توسط شیخ فخرالدین مظهر، ملقب به مظهرالاسلام به فارسی ترجمه و شرح شد که مبنای مطالعه و بررسی این پژوهش میباشد. تا کنون یک نسخه خطی از این کتاب، معرفی شده است. در این مقاله، تلاش گردیده است ویژگیهای سبکی مظهرالاسلام در ترجمه و شرح طبالقلوب بلحاظ زبانی (صرفی و نحوی)، ادبی و فکری و محتوایی بررسی شود.
روش مطالعه
این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با کمک منابع کتابخانه ای صورت گرفته است.
یافتهها:
نثر کتاب جز در مقدمه که به آرایههای ادبی آمیخته و همراه با عبارات عربی است- نثری نسبتا ساده است که نویسنده در آن قصد هنروری ندارد؛ اما در کل کتاب چه در مقدمه و چه در متن، استفاده از واژهها و عبارات و ترکیبات عربی بوفور دیده میشود.
نتیجهگیری:
نثر کتاب پخته و استوار است و از دشواری و پیچیدگی به دور، به همین دلیل و بسبب نزدیکی این اثر به زمان ما، دارای ویژگیهای خاص و ممتاز سبکی نیست و ازآنجاکه این اثر منثور، همراه با ابیاتی از شعر شاعران دیگر است، مواردی از مختصات سبکی دارد. ترکیبات و عبارات عربی در کتاب بحدی است که عربیمآبی نویسنده در اولین صفحات کتاب، مبرهن است. استشهاد به آیات و احادیث، شواهد منظوم و منثور متعدد، در آن فراوان است. صنایع بدیعی نظیر جناس، مراعاتالنظیر، و اشتقاق در کتاب بوفور بچشم میخورد. پس با نگاهی جامع، میتوان از دیدگاه زبانی و ساختاری به این نسخه خطی نگریست. با بررسیهای انجامشده در دستگاه های آوایی، واژگانی، نحوی و بلاغی به این نتیجه میرسیم که مظهرالاسلام بیشتر درصدد بیان مضمون بوده است تا درگیر شدن در فن نویسندگی.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Tabat al-Qulub is the work of Sheikh Aladdin Naqshbandi, the last old Naqshbandi of Kurdistan and one of the most famous contemporary writers in the fourteenth century AH. It is a treatise written in 1341 AH. It is written in Arabic and shortly after writing, it was translated and explained in Persian by Sheikh Fakhreddin Mazhar, nicknamed Mazhar al-Islam, which is the basis for studying this study. So far, a manuscript of this book has been introduced. In this article, an attempt has been made to study the stylistic features of Mazhar al-Islam in the translation and description of Tabat al-Qulub in terms of language (morphology and syntax), literature, thought and content.
METHODOLOGY: This research has been done by descriptive-analytical method with the help of library resources.
FINDINGS: The prose of the book, except in the introduction, which is mixed with literary arrays and is accompanied by Arabic phrases - is a relatively simple prose in which the author does not intend to be artistic; But throughout the book, both in the introduction and in the text, the use of Beaufort Arabic words, phrases and combinations is seen.
CONCLUSION: The prose of the book is mature and solid and far from difficult and complex, for this reason and due to the proximity of this work to our time, it does not have special and distinguished stylistic features and since this prose work is accompanied by verses from other poets, It has some features of style. The Arabic compositions and expressions in the book are such that the author's Arabic's blue is evident in the first pages of the book. Testimony to verses and hadiths, numerous poetic and prose evidences, is abundant in it. I see novel industries such as puns, obedience, and derivation in Beaufort's book. So with a comprehensive look, we can look at this manuscript from a linguistic and structural point of view. With the studies done in phonetic, lexical, syntactic and rhetorical systems, we come to the conclusion that Mazhar-ul-Islam has been more interested in expressing the theme than engaging in the art of writing.
خلاصه ماشینی:
به زبان عربي نوشته شده است و اندکي پس از نگارش ، توسط شيخ فخرالدّين مظهر، ملقّب به مظهرالاسلام به فارسي ترجمه و شرح شد که مبناي مطالعه و بررسي اين پژوهش ميباشد.
ترجمه و شرح طب القلوب ، از جملۀ اين آثار ارزشمند است که در قرن چهاردهم هجري نوشته شده است ؛ رساله اي در مراحل سلوک و تهذيب قلب از رذايل اخلاقي که يکي از آثار ارزشمند نثر عرفاني فارسي در طريقت نقشبندي است .
براي مثال نويسندة همين مقاله (١٣٩٧) در مقاله اي با عنوان «شرح و ترجمۀ رسالۀ طب القلوب » به معرّفي متن عربي طب القلوب و شارح آن شيخ فخرالدّين مظهر پرداخته است و همچنين در مقالۀ ديگري (١٣٩٨) با عنوان «آموزه هاي تعليمي و اخلاقي طب القلوب و قرآن کريم براساس رويکرد بينامتنيت » به اين نکته رسيده است که درصد قابل توجهي از کتاب را، تعاليم اخلاقي و عرفاني تشکيل ميدهد که در فرهنگ ايراني ـ اسلامي سابقه اي گسترده دارد.
صنايع بديعي نظير جناس ، مراعات النظير، و اشتقاق در کتاب بوفور بچشم ميخورد که براي نمونه ميتوان به موارد زير اشاره کرد: سطح زباني نفوذ ساختار و واژگان زبان عربي در بيشتر آثار اين دوره ، بچشم ميخورد و کتاب ترجمه و شرح طب القلوب نيز از اين قاعده مستثنا نيست ؛ بگونه اي که در بيشتر بخشهاي کتاب ، نفوذ زبان عربي را هم در ساختهاي زباني و هم در ساحت واژگان و ترکيبات شاهد هستيم ؛ بنابراين بارزترين مختصّۀ زباني اين اثر کثرت استعمال واژه ها و ترکيبات و اصطلاحات عربي و آيات قرآن ، همچنين استفاده از شعر است .