چکیده:
واکاوی تاسیس پایتخت اسلامی از سوی پیامبر (ص): در رویکرد فقهی مبتنی بر نصوص و منابع سیره فقه العاصمه، شاخه مهمی از فقه سیاسی است که به بررسی احکام فقهی بنیانگذاری و استقرار و مسائل جاریه مرکز حکمرانی اسلامی میپردازد. بدون تردید، اقدامات اولیه و پسین رسول خدا| در تبدیل یثرب بهمثابه شهری در حاشیه، به نخستین پایتخت حکمرانی اسلامی مهمترین منبع فقه العاصمه بهشمار میآید. این اقدامات از منظر فقه سیاسی، چونان احکام فقهی در تاسیس مرکز حکومت اسلامی تلقی میشود. در گفتار حاضر براساس روش فقهی و با استنباط از نصوص و منابع سیره، تلاش شده تا سیره رسول خدا پیش و بعد از ورود به شهر مدینه؛ از جنبه فقه العاصمه مطالعه شود. یافتههای تحقیق، امکان استنباط احکام فقهی تاسیس پایتخت اسلامی از سیره پیامبر خدا را دارد.
فقه العاصمة هو أحد الفروع المهمة فی الفقه السیاسی الذی یبحث فی الأحکام الفقهیة لتأسیس واستقرار مرکز الحاکمیة الإسلامیة وما یتخلل ذلک من المسائل الجاریة. ومما لا شک فیه أن أهم المصادر لفقه العاصمة هو الإجراءات التمهیدیة التی بادر للقیام بها رسول الله صلی الله علیه وآله فی تبدیل یثرب من مدینة ثانویة مهملة إلی أول عاصمة للحکومة الإسلامیة وما تبع ذلک التأسیس من خطوات تالیة. فهذه الإجراءات تعتبر من منظار الفقه السیاسی بمثابة الأحکام الفقهیة المعنیة بتأسیس مرکز الحکومة الإسلامیة. والمقال الحالی یسعی إلی اتباع المنهج الفقهی للاستنباط من النصوص ومصادر السیرة ودراسة سیرة رسول الله قبل وبعد دخوله للمدینة المنورة من منظار فقه العاصمة. وقد أشارت نتائج التحقیق إلی إمکانیة استنباط الأحکام الفقهیة المعنیة بتأسیس العاصمة الإسلامیة من سیرة رسول الله صلی الله علیه وآله.
Fiqh al-Asimah is an important branch of political jurisprudence that
examines the jurisprudential rulings of the foundation, establishment and
current issues of the Islamic Governance Center. Undoubtedly, the early
and later actions of the Prophet in turning Yathrib as a city on the
outskirts into a city as the first capital of Islamic governance is considered
to be the most important source of Fiqh al-Asimah. From the perspective
of political jurisprudence, these actions are considered as jurisprudential
rulings in establishing the center of Islamic government. In the present
study, based on the jurisprudential method and inferring from the texts
and sources of the Sira (lifestyle), an attempt has been made to study the
Sira of the Prophet before and after entering the city of Medina as well as
the aspect of Fiqh al-Asimah. The findings of the study suggest that, it is
possible that the jurisprudential rulings of the establishment of the
Islamic capital has been inferred from the Sira of the Prophet.