چکیده:
اغراق، یکی از آرایههای ادبی بدیعی است و در بیشتر کتابهای بلاغی عربی و فارسی، بزرگنمایی در توصیف کسی یا چیزی تعریف شده است. وضوح استفادۀ بلاغیان نخستین فارسی از کتابهای بلاغی عربی در طرح مباحث تئوریک بلاغت فارسی، زمینة بررسی سیر تطبیقی و تاریخی این آرایه را در بلاغت عربی و فارسی فراهم میکند. این پژوهش، به تحلیل سیر تاریخی اغراق در بلاغت عربی و فارسی، از پیدایش تا تکمیل تقسیمبندی آن میپردازد و چشماندازی روشن از نحوۀ پیدایش تئوریک و چگونگی تقسیم آن به سه شیوۀ مبالغه، اغراق و غلوّ، تعریفها، نامها و تقسیمبندیهای مختلف آن ارائه کرده، نشان میدهد چه تحوّلات و تکاملی را در طول تاریخ از سر گذرانده و علمای بلاغت فارسی و عربی چگونه و از چه کسانی در زمینۀ تعریف و تحلیل آن تأثیر پذیرفتهاند و به چه گروههایی تقسیم میشوند؟ زیبایی این آرایه از نظر بلاغیان بر چه اصولی استوار است و این آرایه نزد آنها چه اهمیت و جایگاهی دارد؟
One of the Figures of Speech is exaggeration that in the most rhetorical Arabic and Persian books, extremes in describing someone or something is defined.provides clarity use first Persian Rhetoric scholars of rhetorical Arabic at Bring up theoretical issues, course of comparative and historical context the Figures of Speech in the Arabic and Persian rhetoric.Do This Research the historical evolution of exaggeration in the Arabic and Persian rhetoricfrom the creation of this arrayuntil the completion ofits division and Present clear Vision from Genesis of theoretical and dividing it into three rank Bombast, exaggeration and hyperbole, Definitions, names and different classifications of this array.It also shows what developments and progress has passed During Its history. How and from whom Persian and Arabic rhetoric scholars are affected in definition and analysis and divided to what groups? On what principles is it based the point of view of rhetoric esthetics of array? What is the importance and position of this array in their eyes?
خلاصه ماشینی:
تقدم بلاغت عربي بر بلاغـت فارسـي در دورٔە اسـلامي و وضـوح اسـتفادٔە بلاغيـان نخستين فارسي، چون محمد بن عمر رادوياني (نويسندٔە نخستين کتـاب بلاغـي فارسـي در سال ٥٠٧ ق ) از کتاب هاي بلاغي عربي در نگارش کتاب هاي بلاغي فارسي، اخذ و اقتباس اين آرايه از زبان و بلاغت عربي را براي ما مسلم کرده است و از آنجا که يکي از عرصه هاي پژوهش تطبيقي، بررسي عناصر و جريان هـاي ادبـي اسـت کـه از زبـان و ادبياتي ديگر وارد ميشوند، زمينـۀ بررسـي سـير تطبيقـي و تـاريخي اغـراق در بلاغـت عربي و فارسي فـراهم ميگـردد.
در اين دوره غالب مطالب کتاب هاي بلاغـي در بـاب اغـراق ، تقليـدي از آراي افرادي همچون خطيب قزويني و پيروان او در ادب فارسـي، از جملـه بهاءالـدين محمود حسيني، محمدهادي صالح مازندراني، هدايت و امثال اين هاست و تنها به ذکـر اقسام مبالغه و انواع غلو مقبول و مردود به طريق پيشينيان بسنده کرده اند و هـيچ مطلـب تازه اي در آن ها يافت نميشود، چنان کـه مؤلـف درر الادب ، اغـراق را ذيـل محسـنات معنوي بديع و تحت عنوان مبالغۀ مقبوله ذکر کرده است و تقسيم بندي سه گانۀ آن هـا را با همان تعاريف نقل نموده و سپس به انـواع غلـو مقبـول پرداختـه اسـت (ناشـر، ١٣٣٦: ١٩٦).
در فارسي نيز کاشفي سبزواري، اين آرايه را براي نخستين بار به سـه مرتبـۀ مبالغـه ، اغراق و غلو تقسيم کرده است .