چکیده:
براساس تعریف یونسکو ) 1982(«فرهنگ مجموعهای از خصوصات معنوی و مادی و، فکری و عاطفی است که جوامع با گروههای اجتماعی را متمایز ساخته و نه تنها در برگیرندۀ هنر و ادبیات است که شیوۀ زندگی، حقوق اساسی بشر، نظامهای ارزش، سنتها و باورها را در بر میگیرد». اگرچه در گذشتهای نه چندان دور معیار توسعه و پیشرفت جوامع بشری بر اساس میزان پیشرفت در عرصههای سیاسی و اقتصادی مورد ارزیابی قرار میگرفت ولی با شکست کشورهایی که تنها این نوع توسعه را مورد توجه خود قرار میدادند، دیدگاه مزبور جایگاه خویش را از دست داده و آیندهپژوهان و سیاستگذاران به این باور رسیدند که از دوران جدال نظامی (درگذشته تا دهۀ 1970) و با شروع رقابتهای اقتصادی از چند دهه قبل تاکنون، آیندۀ صحنۀ نبرد و رقابت در حوزه فرهنگهای مختلف بوده و هر ملتی که فرهنگ برتری داشته باشد، پیروز در همه کارزارها خواهد بود و این شاهد این مدعاست که توسعۀ فرهنگی مقدم بر توسعۀ اقتصادی و سیاسی است و بقای هر جامعه مبتنی بر اصول فرهنگی است که هویت جامعه و افراد آن را میسازد
خلاصه ماشینی:
بیان پاداش کار و تلاش، راهکار دیگری برای ایجاد انگیزه در روایات بوده است؛ چنانکه امام باقر(علیه السلام) فرموده است: مَنْ طَلَبَ الرِّزْقَ فِي الدُّنْيَا اسْتِعْفَافاً عَنِ النَّاسِ وَ تَوْسِيعاً عَلَى أَهْلِهِ وَ تَعَطُّفاً عَلَى جَارِهِ لَقِيَ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ و َوَجْهُهُ مِثْلُ الْقَمَرِ لَيْلَةَ الْبَدْرِ؛ شخصی که در راه کسب رزق حلال سعی و تلاش میکند ـ تا دست نیاز به سوی مردم دراز نکند و اهل و عیال او در آسایش باشند و به همسایگان خود رسیدگی و تفقّد نماید، در روز قیامت در حالی خداوند عزوجل را ملاقات میکند که صورتش مانند ماه شب چهارده میدرخشد.
. در سیره معصومین(علیهم السلام) نیز بر اهمیت فعالیت اقتصادی مفید تأکید شده و در تاریخ آمده است که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله پیش از بعثت، به دامداری و تجارت و پس از آن به باغبانی و کشاورزی مشغول بوده است.
3. نکوهش از سستی و بیکاری در آموزههای دینی، از تنبلی و اهمالکاری به عنوان عامل فساد انسان یاد شده است؛ چنانکه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرموده است: «مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَلْقَى كَلَّهُ عَلَىالنَّاسِ مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ ضَيَّعَ مَنْ يَعُولُ؛ ملعون است، ملعون است کسى که بار گران امور زندگى خود را بر دوش مردم بیفکند!
ب) تقویت وجدان کاری از دیگر آثار رعایت تقوا در امور اقتصادی، تقویت وجدان کاری است؛ چنانکه رسولخدا صلی الله علیه و آله فرموده است: «إنَّ اللّهَ تعالي يُحِبُّ مِنَ العامِلِ إذا عَمِلَ أن يُحسِنَ؛ خداوند متعال دوست دارد وقتى کسى کارى مىکند، آن را به خوبى انجام دهد.