چکیده:
آنچه موضوع برنامهریزی برای حریم شهر تهران و حفاظت از این اراضی را ضروری میسازد، مسائل ناشی از رشد کلانشهر تهران، پیدایش و رشد شتابان سکونتگاههای پیرامونی در این محدوده است؛ به طوری که نوعی ناپایداری در ابعاد مختلف اجتماعی، مدیریتی، کالبدی در این پهنه پدیده آمد و حریم تهران را به مسئلهای محلی و ملی بدل ساخته است؛ بنابراین برنامهریزی و مدیریت حفظ و صیانت حریم از ضرورت و اهمیت خاصی برخوردار است. هدف این مقاله، بررسی مسئله حریم و چالشهای آن در ابعاد مختلف شهر تهران است. نوع تحقیق ازلحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی است. برای تجزیهوتحلیل یافتهها از روشهای EDAS و WASPAS استفاده گردید. نتایج حاصل از روش EDAS نشان میدهد که عاملهای مدیریتی، قوانین و مقررات و اقتصادی به ترتیب به عنوان مهمترین چالشهای راهبردی پیش روی حریم شهر تهران میباشد. در بخش شاخصها نیز نتایج حاصل از مدل WASPASنشان میدهد که در بخش اقتصادی، پایین بودن توان اقتصادی ساکنان جهت هرگونه مشارکت اقتصادی؛ در بخش مدیریتی، عدم یکپارچگی مدیریت در نحوه استفاده از اراضی حریم؛ در بخش کالبدی، عدم استفاده بهینه از زمینهای وقفی در حریم کلانشهر تهران ؛ در بخش قوانین و مقررات، فقدان قوانین منسجم و هماهنگ کننده برنامهریزی، مدیریت و کنترل حریم؛ در بخش اجتماعی، بالا بودن آسیبهای اجتماعی و در نهایت در بخش زیستمحیطی، افزایش آلودگی آبوهوا و صوتی به عنوان مهمترین چالشهای راهبردی شناخته در وضع موجود حریم شهر تهران میباشد.
AbstractWhat makes planning for Tehran's suburban and protection of these lands imperative is the problems associated with the growth of Tehran's metropolitan area, the emergence and rapid growth of suburban settlements within the area, so that some form of instability in various social dimensions, Management has become a fixture in this area and has made Tehran's suburban a national and local issue, so planning and managing suburban protection is of utmost importance. The purpose of this article is to investigate the issue of suburban and its challenges in different aspects of Tehran. The research type is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in nature. EDAS and WASPAS methods were used for data analysis. The results of EDAS method show that management, environmental and economic factors are respectively the most important challenges facing Tehran's suburban. In the indicators section, the results of the WASPAS model show that in the economic sector, the low economic capacity of residents for any kind of economic participation - in the management sector, lack of management integration in the use of private lands; Supervision of construction - in terms of laws and regulations, lack of coherent and coordinated planning, management and control laws; The current situation is Tehran's suburban.
خلاصه ماشینی:
اين امر واقعيت هاي چون نابرابري اجتماعي ، دسترسي نابرابر به سرمايه هاي شهري (الوندي پور و داداش پور، ١٣٩٧: ٧٠)، عدم پايداري محيطي ، اقتصادي و اجتماعي (٤٠٩ :٢٠١٣ ,Golabchi)، تضعيف اکوسيستم محيط زيست شهري (١٨٧٣ :٢٠١٠ ,Xu)، استفاده از اراضي پيرامون شهرها براي ساخت وسازهاي مسکوني (٥٢٠ :٢٠١٥ ,Widodo)، تغيير کاربري ها در مقياس وسيع ( ,Cho &Xi Jun ٢٠٠٧:٩٦) را در پي داشته است .
انوري (١٣٩٧) در پژوهشي به ساماندهي حريم کلان شهر تهران در چارچوب مطالعه روابط متقابل ميان اسکان جمعيت و اشتغال پرداخته و نتايج مقاله نشان مي دهد که عدم مشارکت مردمي در حفظ و صيانت از حريم شهر و تغيير کاربري ها رتبه نخست را به خود اختصاص داده و عدم تدقيق محدوده شهري تهران و کنترل مستمر در جايگاه دوم واقع شده است و ساير شاخص ها در جايگاه هاي بعدي قرار دارند.
تحت چنين شرايطي ، شهر تهران با مشکلاتي مانند ساخت وسازهاي شتابان ، تخريب زمين هاي کشاورزي ، محروميت دسترسي به خدمات و نابساماني در پيوند حوزه هاي سکونتي اطراف شهر با بدنه شهري مواجه است و مهم ترين عامل نابساماني اين مناطق اتخاذ عدم سياست مديريت يکپارچه ، فقدان جايگاه قانوني (بحيرايي، ١٣٩٥: ٣)، مديريت بخشي ، اعمال قوانين متعارض در حريم و درنهايت وجود ضوابط متعارض استقرار کاربري ها و توسعه ناهمگون کالبدي در سطح حريم پايتخت مواجه است (مهندسين طرح جامع و کاوش ، ١٣٩١: ١).