چکیده:
مغز سیستم فوق پیچیدهای است که شامل بیش از یکصد میلیارد سلول عصبی موسوم به نورون میباشد. این
نورونها در ارتباط با همدیگر، مدارهایی را تشکیل میدهند که ادراکات، شناختها و یادگیریهای ما در
این مدارهای نورونی پرسپترونی شکل میگیرند. این ارتباطهای نورونی، به طور مستقیم در اتصال با
همدیگر نیستند، بلکه بواسطه عوامل بیوشیمیایی موسوم به انتقال دهندههای عصبی در شکافهای سیناپسی
در ارتباطند. این انتقال دهندههای عصبی بعضی تحریکی و بعضی مهارکننده فعالیت نورونها هستند.
سرتونین (٥- هیدروکسی تریپتامین، 5-HT)، یکی از انتقال دهندههای عصبی از نوع آمین بیوژنیک است
که در محدوده وسیعی از فعالیتهای فیزیولوژیک شامل خواب، اشتها، احساس درد، فعالیتهای جنسی،
حافظه و کنترل خلق دخالت دارد. سرتونین در مغز به عنوان یک انتقال دهنده عصبی و در بدن به مثابه یک
هورمون عمل مینماید. یکی از نقشهای سرتونین، تعدیل واکنشهای ما است. میتوان رفتار خوردن،
رفتار جنسی و خشونت را با میزان مناسبی از سرتونین کنترل کرد. سروتونین در مغز و روده تولید میشود.
حدود ٨٠ تا ٩٠ درصد سروتونین بدن در دستگاه گوارش و ١٠ درصد بقیه در پلاکتهای خون و سیستم
عصبی مرکزی است. سروتونین مورد استفاده در مغز در درون آن تولید میشود. هرکدام از انتقال
دهندههای عصبی، گیرندههای خاص خود را در غشای نورونها دارند. تا کنون هفت نوع گیرندههای
سرتونینی در دستگاه عصبی مرکزی و دستگاه عصبی پیرامونی شناخته شدهاند. گیرندههای سرتونینی دربرخی فرآیندهای عصبی و زیستی نظیر پرخاشگری، اضطراب، اشتها، شناخت، یادگیری، حافظه، خلق،
حالت تهوع، خواب و تنظیم دمایی نقش دارند. با توجه به مباحث مطروح فوق در رابطه با اهمیت و نقش
انتقال دهنده های عصبی و هورمونها، بویژه سرتونین در سایکو- نورو- پاتو بیوشیمی مغز، یافتهها و نتایج
چندین پژوهش مرتبط بطور مروری در این تحقیق مورد امعان نظرقرارگرفتند و یافتهها و نتایج موید این
امرند که تفاوت در غلبه گیرنده های سروتونین، منجر به شکل گیری واکنش پذیرییهای متفاوت درون
سلولی، بویژه در گروه ADP، ATP وAMP میگردد؛ و زنجیره های تولید و یا عدم تولید انرژی
متفاوتی را سبب میگردند؛ که خود این سلسله واکنش های بیوشیمیایی متفاوت در مجلای سلولها و
نورونها و مدارهای نورونی، در نهایت منجر به تجلی ادراکات و شناخت های مختلف و در نتیجه بروز
رفتارهای متفاوت میگردد.
خلاصه ماشینی:
با توجه به مباحث مطروح فوق در رابطه با اهميت و نقش انتقال دهنده هاي عصبي و هورمون ها، بويژه سرتونين در سايکو- نورو- پاتو بيوشيمي مغز، يافته ها و نتايج چندين پژوهش مرتبط بطور مروري در اين تحقيق مورد امعان نظرقرارگرفتند و يافته ها و نتايج مويد اين امرند که تفاوت در غلبه گيرنده هاي سروتونين ، منجر به شکل گيري واکنش پذيرييهاي متفاوت درون سلولي، بويژه در گروه ADP، ATP وAMP ميگردد؛ و زنجيره هاي توليد و يا عدم توليد انرژي متفاوتي را سبب ميگردند؛ که خود اين سلسله واکنش هاي بيوشيميايي متفاوت در مجلاي سلول ها و نورون ها و مدارهاي نوروني ، در نهايت منجر به تجلي ادراکات و شناخت هاي مختلف و در نتيجه بروز رفتارهاي متفاوت ميگردد.
همچنين «سرتونين يا ٥- هيدروکسي تريپتامين يک انتقال دهنده عصبي منو امين است که در سلول هاي غشاي مخاطي معده اي – روده اي و سلول هاي سيستم اعصاب مرکزي در حضور تريپتوفان ها، که يک نوع اسيد آمينه ضروري ميباشد، سنتز ميشود و اين هورمون در تنظيم سيستم عصبي – هورموني تعديل خلق و خوي، اشتها، خواب ، فعاليت هاي فيزيولوژيکي و شناختي موُثر يادگيري و حافظه نقش موُثري دارد» [٣].
The Effect of Lavender Essence smilling During Labor on Cortisol and Serotonin Plasma Levels and Anxiety Reduction in Nulliparous Women رايحه اسطوخودوس بر سطح اضطراب در زنان نخست زا و بررسي تغييرات غلضت پلاسمايي کورتيزول ، سروتونين و ٥- هيدروکسي ايندول استيک اسيد (HIAA٥) در اثر استشمام اين رايحه بود.
Iran, Journal of Arak university of Medical Science)JAMS 2019;22(4:)76 85 doi:http;//doi.