چکیده:
اگرچه تبعات منفی رویکرد خودرومحور در برنامهریزی و توسعه شهری مانند مصرف بیرویه منابع و امکانات، آلودگی هوا و کاهش زیستپذیری شهری، پرواضح و روشن است، لیکن تلاشهای متولیان و گردانندگان در توجه به رویکردهای پایداری و مواجهه با مسئله با چالشهای جدی مواجه است. در سالیان اخیر، یکی از رویکردهای موثر جهت برونرفت از معضلات مذکور، پیادهمداری بوده که در آن، توجه به پیادهروی در فضاهای شهری نه تنها ریشه در محیط انسانساخت دارد، بلکه بصورت ماهیتی و ساختاری دلایل اجتماعی، اقتصادی، فناوری، سیاسی و قانونی نیز دارد. در این مقاله تلاش گردیده ضمن بررسی فرآیند تحول پیادهمداری طی سه دهه اخیر و تعریف جامع از آن، از بستر مدل PESTEL جهت تبیین ابعاد و عوامل آن استفاده شود. با توجه به پیچیدگی امکان شناسایی و درهم تنیدگی عوامل موثر بر پیادهمداری و ضرورت دستهبندی زمینههای شکلگیری و اثرگذار آن، از تحلیل علیت لایهای استفاده شده است. در ادامه، با بهرهگیری از روش دلفی دومرحلهای و آماری، پس از نظرخواهی از خبرگان، پنج محله از شهر تهران مورد مصاحبه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج بررسی تحلیل عاملی تاییدی و پایایی متغیرهای تحقیق بیانگر معناداری 6 بعد، 12 عامل، 28 مولفه و 37 شاخص پیادهمداری در سطح معناداری (0. 01 >p) و بار عاملی بیشتر از 0. 5 است. در نهایت، به جهت پیش بینی مقادیر متغیرهای تبیینکننده در ابعاد شش گانه پیادهمداری، از آزمون رگرسیون چندمتغیره استفاده شده و امتیاز اکتسابی پیادهمداری از دیدگاه شهروندان در محلات مورد مطالعه محاسبه گردیده است.
Although the negative consequences of a car-oriented approach to urban planning , such as excessive consumption of resources and facilities, air pollution and reduced urban viability, are obvious, the efforts of trustees and operators to address sustainability. In recent years, one of the effective approaches to get out of these problems has been walkability, in which attention to walking in urban spaces is not only rooted in the built environment. In this paper, while examining the process of walkability transformation during the last three decades and a comprehensive definition of it, an attempt has been made to use the PESTEL model platform to explain its dimensions and factors. Due to the complexity of the possibility of identifying and intertwining the factors affecting pedestrianization and the necessity of classifying the fields of its formation and impact, the Causal Layered Analysis has been used. Then, using the two-step and statistical Delphi method, after consulting the experts, five neighborhoods of Tehran have been interviewed and analyzed. The results of the analysis of factor analysis and reliability of research variables indicate the significance of 6 dimensions, 12 factors, 28 components and 37 indicators of walkability at the significance level (p <0.01) and the factor load is more than 0.5. To predict the values of the explanatory variables in the six dimensions of walkability, Finally, in addition to proposing six regression equations related to these factors, the acquired points of walkability from the citizens' point of view in the studied areas have been calculated.
خلاصه ماشینی:
این مقاله در پنج بخش تنظیم شده و درنظر دارد تا با بازشناسی عوامل موثر در پیادهروی شهروندان، به ارائه مدل مفهومی و نظری با قابلیت بکارگیری در ارزیابی پیادهمداری در طرحهای توسعه شهری و میزان توفیق طرحها با استفاده از روش دلفی دو مرحلهای و تحلیل آماری بپردازد.
مفهوم پیادمداری براساس یافتهها و بررسی منابع پیشین و اهداف این پژوهش بهصورت ذیل تعریف گردیده است: «پیادهمداری، قابلیت محیط برای ترغیب همگان به پیادهروی بهمنظور افزایش تحرکپذیری و مطلوبیت انتخاب شیوه سفر پیاده که منجر به حضور در مکانهای شهری، بهبود دسترسی به فعالیتها، کاربریها و تسهیلات شهری میگردد.
لذا، در ابتدا با توجه به هدف اصلی این تحقیق مبنی بر طراحی چارچوب مفهومی و نظری برای تبیین پیادهمداری، در بخش دوم به مطالعات اکتشافی و بررسی و مطالعه ادبیات موجود در زمینه ابعاد و عوامل موثر بر پیادهمداری پرداخته شد.
Evans & Richardson, 2007) و ساختاری مناسب برای درنظرگیری ابعاد و زمینههای متصور را برای تحلیل مفاهیم و موضوعات اجتماعی را فراهم مینماید (2017Song, Sun, & Jin,) (2019Pan, Chen, & Zhan,).
فرآیند روششناسی تحقیق Causal Layered Analysis (CLA) Ken Wilber در روش تحلیل علیت لایهی تلاش میشود هر موضوع و عوامل مرتبط با آن در چهار سطح شامل مسئله 1 ، علل اجتماعی 2 ، جهانبینی و گفتمان عمومی 3 و زمینهگرایی فرهنگی (استعاره و اسطوره 4 ) مورد بررسی قرار گیرد (2009Inayatullah,) (2014Bussey,).
در این مقاله، از مدل مفهومی PESTEL برای بیان ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناوری، محیطی و قانونی پیادهمداری استفاده شده و به این ترتیب 12 عامل اصلی ذیل شش بعد مذکور شناسایی و طبقهبندی شده است.