چکیده:
تحرک اجتماعی یکی از موضوعات مهم در حوزه اجتماعی است که با توجه به پیامدهایی که در سطح خرد و کلان به دنبال دارد از گذشته مورد توجه بسیاری از صاحب نظران قرار گرفته است. از اینرو در این مقاله به تبیین جامعه شناختی سهم سرمایه اجتماعی در تحرک اجتماعی پرداخته شده است. روش پژوهش پیمایش و تکنیک گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده است. جامعه آماری آن شامل شهروندان بالای 35 سال شهر شیراز میباشد که از این جامعه 395 نفر از طریق فرمول کوکران انتخاب شدهاند. در این پژوهش جهت بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر تحرک اجتماعی از نظریه بوردیو استفاده شده است. بر این اساس سرمایه اجتماعی در سه بعد اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و انسجام اجتماعی و پیوند گروهی مورد توجه قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان داد که میانگین تحرک اجتماعی در میان جمعیت نمونه کمتر از حد متوسط میباشد(75/1). همچنین در میان مولفههای سرمایه اجتماعی میانگین اعتماد اجتماعی کمتر از سایر مولفهها بوده است(06/2). بین سرمایه اجتماعی و تحرک اجتماعی همبستگی معنیدار و مثبت وجود داشته است. در میان ابعاد سرمایه اجتماعی بین مشارکت اجتماعی و تحرک اجتماعی همبستگی معنیدار مشاهده نشد ولی بین اعتماد اجتماعی و پیوند گروهی با تحرک اجتماعی همبستگی معنیدار و مثبت نشان داده شد. همچنین در میان متغیرهای فردی و جمعیتی بین سن، تحصیلات، وضعیت فعالیت، منطقه مسکونی، وضعیت مهاجرت و تحرک اجتماعی رابطه معنی دار مشاهده گردید. مقدارr2 نشان داد که 47 درصد تغییرات تحرک اجتماعی به وسیله متغیرهای مستقل وارد شده در معادله رگرسیونی تحلیل قابل تبیین میباشد.
خلاصه ماشینی:
توجه به ابعاد سرمايه اجتماعي مانند اعتماد، مشارکت ، انسجام ، مسئوليت پذيري و ساير مولفه هاي 1 Robert Putnam 2 James Coleman 3 Pierre Bourdieu 4 Francis Fukuyama 5 Chopra سرمايه اجتماعي و اهميت دادن به آنها ميتواند در رابطه با افزايش سرمايه گذاري، افزايش درآمد خانوار، رفاه ، رفع نابرابريهاي اجتماعي، اشتغال و در نتيجه بهبود شرايط اقتصادي را به دنبال داشته باشد(حيدريساربان ، ١٣٩٧: ١٤١).
ساباتيني ٤ (٢٠٠٧) با انجام تحقيقات مختلف اين ادعاي پاتنام مبني بر تأثير مثبت سرمايه اجتماعي بر فرايند توسعه اقتصادي را بررسي کرده و بر اين باور است که کيفيت توسعه به طور معني دار و مثبتي با سرمايه اجتماعي همبستگي دارد و مي گويد فراواني سرمايه اجتماعي به زور قابل ملاحظه اي باعث کاهش هزينه هاي دادوستد و افزايش کارآيي و کارآوري از طريق ارتقاء سطح اعتماد و همکاري هماهنگي در هر سطح ميشود.
سرمايه اجتماعي به عنوان نوعي کمک جمعي ، براي جوامع توسعه نيافته و فقير از اهميت خاصي برخوردار است ؛ چرا که سرمايه اجتماعي با فعال سازي معاملات در ميان افراد، خانوارها و گروه ها از توسعه اقتصادي حمايت مي کند؛ بدين معنا که مشارکت افراد در شبکه هاي اجتماعي قابليت دسترسي به اطلاعات را افزايش داده و هزينه آن ها را کاهش مي دهد(انگبز و همکاران ، ٢٠١٦: ٤٠).
بورديو سرمايه اجتماعي را حاصل جمع منابع بالقوه و بالفعلي ميداند که نتيجه مالکيت شبکه بادوامي از روابط نهادي شده بين افراد و عضويت در يک گروه است که اين شبکه پيوندها، مثبت و مبتني بر اعتماد هستند(شارع پور، ١٣٨٥: ٣١).