چکیده:
دو نفر از روشنفکران بهبهان که در انقلاب مشروطه نقش داشتند ابوطالب بهبهانی و میرزا معینالاسلام بهبهانی بودند. ابوطالب بهبهانی با کتاب «منهاج العلی» یا «رسالهای دربارۀ حکومت قانون»، از قانونخواهی، مجلس و مشروطه سخن بهمیان آورده و سعی در تشویق و تحریک ناصرالدینشاه پادشاه قاجار به انجام اصلاحات و تغییر و تحول داشته است. معینالاسلام بهبهانی هم با کتاب «مفتاح التمدن فی سیاسه المدن» یا کلیدهای پیشرفت در سیاست اجتماعی، اندیشههای سیاسی دوران مشروطه و پس از آن را موردتوجه قرار داد. وی مسائل سیاسی و اجتماعی دوران مشروطه و مفاهیمی چون «پیدایش ملت»، «ارتش ملی»، «وکلای ملی»، اصلاحات در ایران و چالشهای مشروطه بعد از پیروزی آن را موردمطالعه و بررسی قرار داده است. سؤال پژوهش حاضر این است که ابوطالب و معینالاسلام بهبهانی از روشنفکران بهبهان چه نقشی در انقلاب مشروطه داشتهاند. و این پژوهش بر این فرض مبتنی است، ابوطالب بهبهانی به عنوان یک نظریهپرداز، در تدوین مبانی و تشکیل مفاهیم مشروطه، و میرزا معینالاسلام بهبهانی به عنوان یک اصلاحگر در تدوین راههای بهبود و اصلاح نظام مشروطه نقش اساسی داشتهاند. روش تحقیق حاضر در این مقاله، توصیفی و تحلیلی است و ماهیتی کیفی دارد، تکنیکهای این تحقیق نیز با توجه مقتضیات، بیشتر به شیوۀ کتابخانهای بوده است.
Two of the Behbahan intellectuals who were involved in the Constitutional Revolution were AbutalebBehbahani and MirzaMoin al-Islam Behbahani. AbutalebBehbahani has spoken of lawmaking, parliament, and the constitution in his book, "The Manhajul al-Ali" or "A Treatise on the Rule of Law", and has tried to encourage and stimulate the Qajar king Nasser al-Din. Mu'in al-Islam Behbahani also addressed the political ideas of the constitutional period and afterwards with the book Miftafa al-Tamdani fi Sayyid al-Mudn, or the Keys to Advancement in Social Policy. He has studied the political and social issues of the constitutional era and concepts such as the emergence of the nation, the "national army", the "national lawyers", the reforms in Iran and the constitutional challenges after its victory. The question of the present study is what role did Abu Talib and Moin al-Islam Behbahani, the intellectuals of Behbahan, play in the Constitutional Revolution? And this research is based on the assumption that Aboutaleb Behbahani as a theorist, in formulating the principles and formation of constitutional concepts, and Mirza Moin al-Islam Behbahani as a reformer have played a key role in formulating ways to improve and reform the constitutional system. The research method used in this article is descriptive and analytical and has a qualitative nature.
خلاصه ماشینی:
نویسنده سالیان درازی را به سیر و سیاحت در هند، روسیه ، مصر، استانبول و حجاز و عراق گذرانید و هدف خود را از این سفر، کسب اطلاع از بلاد و دیدن میزان ترقی و افول تمدن های دیگر ذکر کرد همچنین دوازده سال در مصر که به نظرش منبع علوم و قوانین و رسوم است ، اقامت کرده است و در آنجا با تواریخ و صنایع قدیم و جدید آشنا شده ، و به خاطر آشنایی اش با زبان های ترکی استانبولی و عربی، به آثار غربی که در این زمان ترجمه شده دسترسی داشته ، درنتیجه عشق به وطن و ایمان و تعصب به مذهب و ملت اسلام ، انگیزه ای شده تا مؤلف این رساله را برای آگاهی شاه و اولیای امر دولت ایران بنویسد.
بسیاری از مفاهیم و موضوعاتی که در نوشتن قانون اساسی مشروطه آمده است نزدیک به کنایات ، اشارات و توجهات ابوطالب بهبهانی در کتاب «منهاج العلی» میباشد و به احتمال زیاد نویسندگان قانون اساسی مشروطه ، با آگاهی از مطالب بهبهانی و دیگر رسائل آن زمان ، قانون مربوطه را تنظیم و تدوین کرده اند؛ زیرا بسیاری از مباحث قانون اساسی، چون انواع حکومت ها، مجلس شورای ملی و سنا، مجالس قانون گذاری، تفکیک قوا، نقش شاه به عنوان امضاءکننده قانون اساسی، شرایط نمایندگان مجلس ، عدم - مغایرت قوانین مجلس با شرع اسلام ، تأکید بر حضور فقهاء و علما بر مجلس قانون - گذاری، وظایف و کارکرد وزارتخانه ها، ایجاد عدالتخانه ، همه و همه مطالبی هستند که بارها در کتاب بهبهانی مورد تصریح و تأکید فراوان قرار گرفته اند و بارها نیز تکرار شده - اند (همان : ٣١-٥١).