چکیده:
تاکنون بسیاری مدرنیته را به مثابه کلیتی یکپارچه در نظر گرفته اند که در زمان و مکانی خاص متولد شده و بالیده است. در این دیدگاه مدرنیته به مثابه امری زمانمند و مکانمند پنداشته میشود که با دیگر فرهنگها و اقلیم ها ناسازگار و بیگانه است. اما اگر مدرنیته را «متنی فرهنگی» در نظر بگیریم که بسترساز سوژگی انسانی است، می توانیم نشانگان آنرا در تمامی جمعیتهای انسانی به نسبتهای مختلف بیابیم. کتاب «سه تقریر رقیب درباره مدرنیته: خروج، اعتراض، وفاداری» میکوشد تا با نشان دادن ناسازواریهای نظری در درک امر مدرن بر ماهیت منشوری و چندگانه آن تاکید گذارد و امکانهای مختلف در مواجهه با آن را بررسی کند. از این نظر دشوارۀ کانونی کتاب بررسی امکانات نظریای است که در انگارۀ مدرن نهفتهاند. بدنۀ اصلی اثر به نظرات شش اندیشمند غربی درباره مدرنیته می پردازد. همچنین، در آخرین قسمت کتاب نظرات اندیشمندان ایرانی درباره مدرنیته به بحث گذارده می شود و آراء آنها از سه منظر وفاداری به مدرنیته، اعتراض به آن و خروج از آن بررسی می شود. در مجموع میتوان این اثر را تلاشی ارزنده برای ارائه درکی بهتر از مفهوم مدرنیته دانست. امری که به خودی خود می تواند جامعه ایرانی را در رویارویی آگاهانه تر با مدرنیته یاری بخشد. مقاله حاضر میکوشد به دو روش صورتگرایانه (فرمالیستی) و محتوایی کتاب یادشده را مورد نقد و ارزیابی قرار دهد.
By now many have considered modernity as an integrated totality that was born and flourished in a given time and in a given location. From this point of view, modernity is incompatible and alien to other territories and cultures, but if we consider modernity as a “cultural text” creating a suitable context for human subjectivity, then we would know it as an omnipresent phenomenon in all the human aggregations. The book “Three Rival Versions of Modernity: Exit, Voice, and Loyalty” focuses on incompatibilities in understanding modern affairs. Hence it shows the different capabilities inside modernity. Therefore, the central problem of the book has to do with the way of approaching modernity. Though the main part of the book is dedicated to the analysis of six Western thinker’s theories, the last part focuses on Iranian thinkers and analyses their attitudes toward modernity from three different standpoints: exit, voice, and loyalty. Finally, the book could be considered as a precious effort in understanding modernity, which per se could lead Iranian society to adopt a more conscious approach in case of modernity.
خلاصه ماشینی:
قسمت دوم بخش نخست نیز به بررسی آرا لیوتار اختصاص دارد که بـا جملـه ای از او آغاز میشود: «بیایید جنگی علیه تمامیت به راه بیندازیم ، بیایید شاهد آنچه بیان ناشـدنی اسـت شویم ، بیاید تفاوت ها را عیان کنیم و شرافت نام را نگـه داریـم » (بـه نقـل از نـوری، ١٣٩٨: ٨٣).
نوری بر آن است که لیوتار در مقام متفکری انتقادی و رادیکال ، واکنش بـه حـق خـود علیه مدرنیته و صورت بندی سیاسـی و فکـری آن را پـس از اعتـراض در قالـب خـروج از مدرنیته مطرح نموده است (نوری، ١٣٩٨: ١١١) و از این رو آرا و نظـرات ایـن اندیشـمند را ذیل رویکرد خروج از مدرنیته مورد بررسی قرار میدهد.
همانگونـه کـه میلر اشاره میکند: «ظریه پردازان مدرن انتقادی همچون هابرماس بـه دنبـال آن هسـتند کـه بـا بازگشت به اصول بنیادین مدرنیته ـ چنان که در روشنگری تعریف شده است ـ مدرنیتـه را از روند انحرافی که بر اثر سلطۀ عقلانیـت ابـزاری بـدان دچـار شـده اسـت ،به راه صـحیح آن بازگردانند و معتقدند در صورت وقوع این بازگشـت ،آرمان روشـنگری مبنـی بـر رهـایی و سعادت بشرقابل تحقق اسـت .
(249-248 :1398 در موخره کتاب که با عنوان روشنفکران ایرانی و سه تقریر رقیب دربـاره مدرنیتـه آمـده است ، تلاش میشود تا دسته بندی اثر بر وضعیت روشنفکری ایران معاصر کاریسـت یابـد و از این نظر، سه گروه از اندیشمندان ایرانی در چهـارچوب سـه جریـان اعتـراض ، خـروج و وفاداری قرار داده میشوند.