چکیده:
مقاله حاضر با جمعآوری اطلاعات بهصورت کتابخانهای و با بهکارگیری روشی توصیفی و تحلیلی، در فضای دکترین حمایت از حقوق بشر، حاکمیت مسئول و نظریه تعهدات مثبت، به دنبال حمایت از مصادیق حقوق بشر در ادبیات خدمات عمومی است. چرا که بسیاری از مصادیق حقوق بشر بدون تدارک و مدیریت ارائه خدمات عمومی، قابلیت تحقّق ندارند. حق حیات، به عنوان اساسیترین حق بشری، بدون ارائه خدمات عمومی، محتوایی جز «حق بر کشته نشدن» ندارد. این در حالی است که حق حیات، الزامات کیفی والاتری را در بر میگیرد؛ حقوق رفاهی مثل حق بر سلامت، حق بر خوراک، حق بر کار، حق بر آموزش و پرورش و... نیز بدون ارائه خدمات عمومی، قابل تحقّق نیستند. بر این اساس حمایت از حقوق بشر ایجاب میکند که ارائه و مدیریت خدمات عمومی بهعنوان تعهّدی مثبت از سوی دولتها تضمین گردد. با این رویکرد، الزام به ارائه خدمات عمومی، پشتوانه حقوق بشری خواهد داشت.
خلاصه ماشینی:
مبنای اصلی چنین رویکردی این واقعیت است که بسیاری از مصادیق حقوق بشر بدون ارائه خدمات متناسب از سوی دولت ها تأمین نخواهند شد و دولت ها در این خصوص مسئولیت دارند؛ چرا که تأمین بسیاری از مصادیق حقوق بشر نه تنها به صرف تضمین اصل آزادی و مخصوصا آزادیهای اقتصادی و بازاری حاصل نخواهد شد، بلکه لازم است که دولت ها به ارائه خدمات عمومی پرداخته و یا بر ارائه آن توسط بخش خصوصی نظارتی فعال اعمال نمایند.
١. برای مطالعه بیشتر در این خصوص رک؛ رحمت اللهی، حسین و نجارزاده هنجنی، مجید، "مبانی لزوم اعمال حاکمیت دولت بر بنگاه های خصوصیشده متولی خدمات عمومی"، دو فصلنامه حقوق اداری، سال سوم ، شماره ١١، پاییز و زمستان ١٣٩٥، صص ١١٣-١٣٠ ٢.
خدمات عمومی کارآمد از شاخصههای الگوی حکمرانی خوب حکمرانی خوب ، الگویی است که با گذر از اندیشه «حکومت و حاکمیت »، توسعه پایدار و همراه با تضمین حقوق بشر را از رهگذر شکل گیری رابطه سه جانبه میان دولت ، بازار و جامعه مدنی ممکن میداند و در این مسیر بیشترین تأکید را بر حاکمیت قانون ، پاسخگویی، مشارکت جویی، شفافیت ، اثربخشی و کارآمدی دارد.
در نظام حقوقی ایران نیز زمینه های بنیادین هنجاری برای حمایت از حقوق بشر از رهگذر تأمین خدمات عمومی متناسب ، فراهم است ؛ در قانون اساسی ایران ، بسیاری از مصادیق خدمات عمومی که متضمن حق هایی بشری هستند به صراحت پیش بینی شده است ؛ به طور مثال حق بر آموزش و پرورش ، حق بر سلامت ، حق بر محیط زیست سالم ، حق بر کار و...