چکیده:
هدف اصلی این پژوهش شناسایی عوامل (ابعاد، مؤلفهها، شاخصهای) پیشران توسعة فرهنگ سازمانی در آموزشوپرورش و تأثیرگذاری و تأثیرپذیری مؤلفهها بر یکدیگر بود. روش پژوهش حاضر آمیخته (کیفیـ کمی) است. برای شناسایی عوامل پیشران و مؤلفهها، علاوه بر مطالعۀ اسنادی، از تکنیک تحلیل مضمون با نرمافزار MAXQDA12 استفاده شد. مشارکتکنندگان در بخش کیفی 17 نفر خبره و صاحبنظر در حوزة فرهنگ سازمانی اسلامی بودند که بعد از 14 مصاحبه اشباع نظری حاصل و ۲۳۳ کد باز و ۱۱۳ کد محوری برای فرهنگ سازمانی اسلامی استخراج شد، که در نهایت ۵ بعد انسانی، ارزشی، تشکیلاتی، توسعهای، چشمانداز و 17 مؤلفة اصلی برای فرهنگ سازمانی اسلامی مشخص شد. روایی ابزار پژوهش به صورت محتوایی به تأیید رسید. برای محاسبة پایایی باز آزمون از میان مصاحبههای انجامگرفته چند مصاحبه به عنوان نمونه انتخاب و هر یک از آنها در یک فاصلة زمانی کوتاه و مشخص دو بار کُدگذاری شد. سپس در بخش کمّی با 21 نفر نمونه از خبرگان و با استفاده از تکنیک دیمتل با نرمافزار که در آن معیارهای تعظیم شعائر دینی و چشمانداز محوری دارای بیشترین تأثیرگذاری و معیارهای مسئولیت اجتماعی و فرایندهای داخلی دارای بیشترین تأثیرپذیری بودند.
The main purpose of this research was to identify the driving factors (aspects, components, and indexes) of Islamic organizational culture development in education and their mutual effects, which was achieved through a mixed-methods approach. In order to identify the related drivers and components, both document analysis and thematic analysis (using MAXQDA12 software) were used. In the qualitative phase, participants were 17 experts in the field of Islamic organizational. Theoretical saturation was achieved after 14 interviews, and the coding process yielded 233 open and 113 axial codes for Islamic organizational culture. Finally, five dimensions (namely, human-oriented, value-based, organizational, developmental, and perspective-based) and 17 principal components for Islamic organizational culture were identified. The content validity of the research instrument was confirmed. Moreover, in order to calculate test-retest reliability, some interviews were selected as the sample and each of them was coded twice in a short span of time. In the quantitative phase, 21 experts, DEMATEL method, and Microsoft Excel software were used to assess the mutual effects of the components based on the pair-wise comparison of items of a researcher-made questionnaire. The results showed that the religious rites veneration and axial perspectives were the most effective criteria, while social responsibility and internal processes were the most affected ones.
خلاصه ماشینی:
دانشیار، گروه علوم تربیتی ، دانشکدۀ علوم تربیتی ، واحد اسلام شهر، دانشگاه آزاد اسلامی ، اسلام شهر، ایران (تاریخ دریافت : ١٣٩٩/٠٢/٢٨ ـ تاریخ پذیرش : ١٣٩٩/٠٤/٢٥) چکیده هدف اصلی این پژوهش شناسایی عوامل (ابعاد، مؤلفه ها، شاخص های) پیشران توسعۀ فرهنگ سازمانی در آموزش وپـرورش و تأثیرگذاری و تأثیرپذیری مؤلفه ها بر یک دیگر بود.
می توان گفت «در زمینـۀ فرهنـگ سـازمانی اسـلامی ، بـه خصـوص در داخـل کشـور، جـز پژوهش هـایی محـدودـ ماننـد پـژوهش هـای بصـراوی (١٣٩٤)، میـری (١٣٩٢)، جاویـدمهر و همکارانش (١٣٩٧) که بیشتر از نوع نظری هستندـ انجام نشده است و با وجود اهمیـت فـراوان آموزش وپرورش ، در زمینۀ شناسایی ابعاد و مؤلفه های فرهنگ سازمانی اسلامی و الگـویی بـرای فرهنگ سازمانی اسلامی ، پـژوهش جـامع و گسـترده ای صـورت نگرفتـه اسـت .
با توجه به اینکـه مطالعـۀ دقیقـی بـه منظـور تعریـف مصادیق و مؤلفه ها و ابعاد فرهنگ سازمانی اسلامی برای آموزش وپرورش انجـام نشـده ، سـؤال اصلی این پژوهش آن است که ابعاد و مؤلفه ها و شاخص های فرهنگ سازمانی اسلامی کدام اند؟ مبانی نظری تعریف فرهنگ : تعاریف فرهنگ را عمدتا مردم شناسان ، جامعه شناسان ، اقتصاددانان توسعه ، سیاست گذاران ، و برنامه ریزان فرهنگی ارائه کرئه انـد کـه عمومـا جنبـۀ مفهـومی دارد و در حوزۀ علمی مورد نظر کارا و سودمند است ؛ اما ممکـن اسـت در سـایر حـوزه هـا کـارایی چندانی نداشته باشد.
یکپارچه سازی ابعاد و مؤلفه های توسعۀ فرهنگ سازمانی اسلامی سؤال دوم : مؤلفـه هـای تأثیرگـذار و تأثیرپـذیر توسـعۀ فرهنـگ سـازمانی اسـلامی در آموزش وپرورش کدام اند؟ فرایند تکنیک DEMATEL گام نخست : محاسبۀ ماتریس ارتباط مستقیم (D) در این گام میانگین نظرات خبرگان پژوهش در جدول ٢ قابـل مشـاهده اسـت .