چکیده:
ماجرای خطبۀ پیامبر اکرم در غدیر خم در حجة الوداع، از مهمترین شواهدی است که به ولایت و وصایت علی علیه السّلام دلالت دارد و علی علیه السّلام در مواضع مختلف بدان استشهاد کرده اند. یکی از این موارد در نهجالبلاغه و در حکمت ٣٠٣ ذکر گردیده است. در آن حکمت، علی علیه السّلام انس بن مالک را مورد خطاب و عتاب قرار دادهاند که چرا با وجود آنکه شاهد ماجرای غدیر بوده است، بدان شهادت نمیدهد؟ بسیاری از کتب معتبر تاریخی و حدیثی این شان صدور را در توبیخ انس بن مالک ذکر کردهاند، اما متاسفانه سید رضی - رحمه الله - شان صدور دیگری برای این حکمت ذکر کرده است. این مقاله نقد محققانۀ کلام اوست.
خلاصه ماشینی:
سید رضى در سخنان خود، به كلام پیامبر اكرم در بارة طلحه و زبیر اشارهاى نمىكند، اما بعضى از شروح نهجالبلاغه در توضیح كلام سید رضى گفتهاند: مقصود این حدیث پیامبر اكرم بوده است: «انكما ستقاتلان علیاً و انتما له ظالمان» (شرح ابن میثم بحرانى ذیل حكمت ٣٠٣) ولی این درخواست شهادت على علیه السلام از انس بن مالك، مربوط به ماجراى خطیر و عظیم غدیر خم و حدیث "من كنت مولاه فعلی مولاه" است، نه جملهاى از رسول اكرم خطاب به طلحه و زبیر كه در آن فرموده باشند: "شما به زودى با على كارزار مىكنید و شما به او ستم مىكنید".
مورخ بزرگ جهان اسلام احمد بن یحیى معروف به بلاذرى (متوفاى ٢٧٩ هجرى) و نویسندة كتابهاى ارزشمندى همچون فتوح البلدان و انساب الاشراف در این باره مىنویسد: قال علی على المنبر: «أنشدُ اللَّهَ رجلاً سَمِع رسول اللَّه یقول یوم غدیر خُمّ: اللّهمّ والِ من والاه، و عادِ من عاداه، إلّا قام و شهد»؛ و تحت المنبر أنس بن مالك، و البراء بن عازب، و جریر بن عبد اللَّه البجلی.
ابتدا در ذیل همین حكمت ٣٠٣ نوشته است: «مشهور آن است كه على علیه السلام در سرزمین كوفه مردم را سوگند داد كه هر كس این حدیث پیامبر اكرم را در بازگشت از حجة الوداع در روز غدیر خم شنیده است، برخیزد و گواهى دهد: من كنت مولاه فعلى مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه.