چکیده:
با توجه به جمعیت بیشتر و نیز قرار گرفتن سمرقند، بخارا، تاشکند، فرغانه و ... در ازبکستان، این کشور از
جهات تمدنی، تاریخی و فرهنگی و همچنین از جهت سیاسی و نظامی نقش محوری در منطقه آسیای
مرکزی دارد و به همین دلیل ظرفیت الگویی ازبکستان در این منطقه بسیار بالا است. درواقع با توجه به
تتگنایی که حکومتهای منطقه معمولا علیه مسلمانان و مظاهر اسلامی ایجاد میکنندء باز شدن فضا برای
اسلام در ازبکستان میتواند به عنوان یک نمونه عملی و موفق باعث تغییر رویه در سای ر کشورهای آسیای
مرکزی نیز گردد. این تغییر رویه در خود ازبکستان با مرگ کریمف و آغازریاست جمهوری شوکت
میرضیایف آغاز شد. از این سال فضا به شکل ملموسی در ازبکستان بازتر شد چرا که میرضیاف پس از
سالها نخست وزیری در دولت کریمف این تجربه را کسب کرده بود که سرکوب اسلام در جامعهای ماشد
ازیکستان امکان پذیر نیست و تنها به فعالیتهای زیرزمینی و مسلحانه دامن خواهد زد. در همان سال اول آغاز
حکومت وی ۲۰ هزار نفر که به دلیل عضویت در احزاب و گروههای اسلامی زندانی شده بودند» از زندان
آزاد شدند. ۱۷ مسجد تنها در تاشکند افتتاح شدء ۲۰۰۰ تشکل مذهبی ثبت گردید. این همه بیانگر عطش
شدیدی بود که در جامعه ازبکستان نسبت به اسلام و میراث کهن و تمدنی منطقه ماوراءاللهر وجود داشت
بدون شک طی دهههای آینده شاهد رشد بیشتر فرهنگ اسلامی و جریانهای اسلام گرا در ازیکستان خواهیم
بود و با توجه به ریشههای عمیق تمدن اسلامی در ماوراءالنهر احتمالا جریان اسلامی تقریبی و تمدنی رشد
فراگیرتری نسبت به سایر جریانهای اسلام گرا خواهد داشت و طبیعتا این مساّله فرصت بسیار خوبی برای
جمهوری اسلامی ایران در جهت همکاریهای فرهنگی و حتی سیاسی با ازیکستان را به مرور در پی خواهد
داشت. با توجه به فضای باز ایجاد شده در دوران میرضیایف و علاقه مندی شدید مردم ازبکستان به فرهنگ
و میراث اسلامی, به ویژه آموزههای عرفان اسلامی، جمهوری اسلامی ایران میتواند با حضور فرهنگی
گسترده در حوزههای مختلف ازبکستان به نقش آفرینی بسیار مناسبی دست بزند.
Due to the larger population and the location of Samarkand, Bukhara,
Tashkent, Fergana, etc. in Uzbekistan, the country plays a pivotal role in the
Central Asian region in terms of civilization, history and culture, as well as
politically and militarily and because of that the model capacity of
Uzbekistan in this region is very high. Indeed, given the limitation that
regional governments often pose against Muslims and Islamic
manifestations, opening up space for Islam in Uzbekistan could set a
precedent in other Central Asian countries as a practical and successful
example. This change in Uzbekistan itself began with the death of Karimov
and the beginning of the presidency of Shukat Mirziyoyev. From this year
on, the atmosphere in Uzbekistan became significantly wider as Mirziyoyev,
after years as prime minister under Karimov, gained the experience that
suppressing Islam was not possible in a society like Uzbekistan and would
only foster underground and armed activities.
In the first year of his rule, 20,000 people imprisoned for membership in
Islamic parties and groups were released, 17 mosques were opened in Tashkent
alone, and 2,000 religious organizations were registered. All this showed the
strong thirst in Uzbek society for Islam and the ancient and civilizational
heritage of the Trans-Euphrates region. Undoubtedly, in the coming decades we
will see the further growth of Islamic culture and Islamist currents in
Uzbekistan, given the deep roots of Islamic civilization in Transoxiana, the
approximate Islamic and civilizational currents are likely to grow more
pervasively than other Islamist currents, and this will naturally provide a great
opportunity for the Islamic Republic of Iran to engage in cultural and even
political cooperation with Uzbekistan over time. Due to the open space created
during Mirziyoyev's time and the strong interest of the Uzbek people in Islamic
culture and heritage, especially the teachings of Islamic mysticism, the Islamic
Republic of Iran can play a very appropriate role with the presence of a wide
cultural presence in different areas of Uzbekistan.
خلاصه ماشینی:
اولی که به همراه تصویر وی بر اسکناس ده سامانی تاجیکستان نقش بسته است چنین است: قدیمیترین و کاملترین سرگذشت میرسید علی همدانی توسط شاگرد بدخشانی وی یعنی نورالدین جعفر نگاشته شده است: نورالدین جعفر بدخشی، خلاصه المناقب، اسلام آباد، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، 1374 (1995 م) هر که ما را یاد کرد، ایزد مر او را یار بادهر کهاندر راه ما خاری فکند از دشمنیدر دو عالم نیست ما را با کسی گرد و غبار هرکه ما را خوار کرد، از عمر برخوردار بادهر گلی کز باغ وصلش بشکفد بی خار بادهر که ما را رنجه دارد، راحتش بسیار باد و دیگری که در آن با استفاده از الفاظ علی(ع) و همدان (همه دان)، اشاره به جایگاه ولایت و مقام انسان کامل شده است؛ چنین است: پرسید عزیزی که علی اهل کجایینی زان همدانم که ندانند علی را گفتم به ولایت علی، کز همدانممن زان همدانم که علی را همه دانم 1 سفر اولیه میر سید علی همدانی به کولاب و منطقه ختلان به واسطه زیارت مزار عارفی از قرن پنج هجری به نام میر سید حسن اصفهانی، ملقب به شاه خاموش اصفهانی بوده است که امروزه نیز مزار وی در ناحیه مؤمن آباد کولاب زیارتگاهی بزرگ و مورد توجه مردم است.