چکیده:
یکی از مهم ترین و محسوس ترین اثراتی که سدها بر طبیعت می گذارند تغییر در نوع کاربری زمین های اطراف آن می باشد. ایجاد مخزن سد تبدیل اراضی مرتعی به زمین های کشاورزی و کارخانجات صنعتی و تبدیل کشت های دیم به کشت آبی از جمله این تغییرات است. هدف اصلی این تحقیق پیش بینی تغییرات احتمالی کاربری اراضی بر اساس داده های هیدروکلیماتولوژی و سنجش از دور در حوضه دریاچه ارومیه میباشد. بهمنظور بررسی کارایی الگوریتم طبقهبندی برای تهیه نقشه کاربری اراضی حوضه آبریز دریاچه ارومیه، دو تصویر ماهوارهای Landsat با اختلاف زمانی 15 سال در بازه زمانی ماهانه یکسان انتخاب شدند. همچنین تصاویر مربوط به ماهواره Landsat سنجندههای ETM+ (لندست 7) و OLI (لندست 8) مورد استفاده قرار گرفته است. طبق نقشه پیشبینی شده کاربری اراضی طی 20 سال آینده، درصد افزایش مساحت مرتعهای با پوشش ضعیف 19، اراضی شورهزار 42 و اراضی بایر یا بدون پوشش 17 است. از طرفی درصد کاهش گستره اراضی باغی 16، اراضی کشاورزی 11، مناطق مسکونی روستایی 11/1، مرتع با پوشش متراکم 5، مرتع با پوشش متوسط 3 و پهنه آبی 24 خواهد بود. این پیشبینی تغییرات کاربری اراضی تا سال 1417 نشان میدهد که شدت کاهش مساحت برای پهنههای آبی و شدت افزایش برای اراضی شورهزار بسیار زیاد خواهد بود. بر مبنای نقشه پیشبینی کاربری اراضی حوضه آبریز دریاچه ارومیه برای سال 1417، مساحت اراضی بایر، مرتع با پوشش کم و شورهزار از سال 1397 تا سال 1417 بهترتیب به 1668، 7257 و 4497 کیلومتر مربع افزایش خواهد یافت. در طرف مقابل، مساحت کاربریهای کشاورزی، مرتع با پوشش متراکم، مرتع متوسط، باغ، مسکونی و پهنههای آبی (دریاچه) طی این بازه زمانی 20 ساله بهترتیب تا 18356، 6622، 5578، 2974، 535 و 2911 کیلومتر مربع کاهش پیدا میکنند.
One of the most significant and obvious effects of dams on nature is the change in the type of use of surrounding lands. The construction of the dam reservoir contributes to converting pasture lands into agricultural lands and industrial plants, and dryland farming to the irrigated cultivation of crops. The main purpose of this study is to predict possible land repurposing in the Urmia Lake Basin based on hydroclimatology and remote sensing data. In order to evaluate the efficiency of the classification algorithm for the land use map of Urmia Lake Basin, two Landsat satellite images taken at the same month with a time interval of 15 years were selected. In addition, Landsat satellite images taken by ETM+ (Landsat 7) and OLI (Landsat 8) sensors were used. According to the predicted land use plan over the next 20 years, poorly vegetated rangelands, salt marsh lands, and bare lands will increase by 19%, 42%, and 17%, respectively. On the other hand, garden land areas, farming lands, rural residential areas, densely vegetated rangelands, moderately vegetated rangelands, and water zones will decrease by 16%, 11%, 1.11%, 3%, and 24%, respectively. This land repurposing forecast by 2038 indicates that the reduction in water zones and the increase in salt march areas will be very high. The land use prediction map for the Urmia Lake Basin by 2038 indicates that bare lands, poorly vegetated rangelands, and salt marsh lands will increase by 1668, 7257, and 4497 square kilometers from 2018 to 2038. In contrast, farming lands, rural residential areas, densely vegetated rangelands, moderately vegetated rangelands, and water zones will decrease by 18356, 6622, 5578, 2974, 535, and 2911 square kilometers over a 20-year time period.
خلاصه ماشینی:
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ٢: چارچوب مفهومی استخراج ، مدل سازی، آشکارسازی تغییرات و پیش بینی تغییرات کاربری اراضی حوضه آبریز دریاچه ارومیه طی بر اساس داده های ماهواره ای سال های ٢٠١٠ و ٢٠١٨ Figure 2: Conceptual framework for extraction, modeling, detection of changes and forecasting of land use changes in the catchment area of the Urmia Lake based on satellite data in 2010 and 2018 یافته ها و بحث با توجه به اهمیت احداث سدهای مختلف در حوضه و میزان اثرگذاری آن ها هم بر تغییرات تراز آب دریاچه و هم بر توسعه اراضی کشاورزی در سطح منطقه ، آشکارسازی روند گسترش مساحت اراضی زراعی با به کار بردن تکنیک های مکانی و سنجش ازدوری و همچنین تصاویر ماهواره ای مناسب به منظور تشخیص ارتباط آن با احداث سدها، هدف اصلی پژوهش حاضر است .
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ٣: روند تغییرات تراز دریاچه ارومیه طی سال های ١٣٤٤ تا ١٣٩٦ بر اساس داده های مدیریت منابع آب Figure 3: The trend of changes in the level of the Urmia Lake during the years 1965 to 2017based on water resources management data احداث سدها/ توسعه نامتوازن بخش کشاورزی حوضه در ارتباط با تأثیر سدهای احداث شده بر روی اکوسیستم حوضه دریاچه ارومیه ، میتوان به تغییر کاربری اراضی و توسعه کشاورزی اشاره نمود؛ به نحوی که مجموع زراعت آب و باغات از ٣٣٥ هزار هکتار در سال ١٣٥٣ به ٤٦٢ هزار هکتار در سال ١٣٨٨ افزایش یافته است Dynamic Knowledge Strategy Engineering Research) ٢٠١٢ ,Institute).