چکیده:
یکی از مسائلی که از دیرباز اذهان بسیاری را متوجه خود ساخته، فلسفة زندگی دنیوی انسان است. آگاهی از چرایی این زندگی، ضمن جهتدهی رفتار آدمی در برابر نعمتها و سختیهای دنیا، زمینة استفاده درست از زندگی دنیوی را برای رسیدن به سعادت او فراهم میسازد. این مقاله بر آن است، پاسخ این پرسش را به روش تفسیر موضوعی از قرآن کریم بهدست آورد. گردآوری اطلاعات در این تحقیق، کتابخانهای و روش پردازش و حل مسئله، توصیفی ـ تحلیلی است. برای یافتن پاسخ، پس از اشاره به هدف نهایی آفرینش انسان، مقدمات، شرایط و ظرف تحقق آن بررسی میشود. آزمایش، بندگی و تقوا مقدمات دستیابی به هدف آفرینش انساناند و تحقق آنها در عالمی باید که از محدودیت، تزاحم، تغییر، پردهپوشی و تکلیف برخوردار باشد. این شرایط، تنها در دنیا وجود دارد؛ زندگی دنیوی زمینهساز شکوفایی استعدادهای درونی انسان و کسب تدریجی کمالات، جهت زندگی سعادتمندانه اخروی است.
خلاصه ماشینی:
زندگي دنيوي، زندگي اخروي، انسان، آزمایش، بندگی، فلسفة زندگی مقدمه کسانی که قائل به زندگی پس از دنیا هستند، با این سؤال مواجهاند که چرا وجود انسان ـ که برای ابد آفریده شده و نابودشدنی نیست ـ دومرحلهای است و او پیش از جهان دیگر بايد در سرای زمینی زندگی کند؟ چرا خداوندي كه فیّاض علیالاطلاق است، زندگی انسانها را از ابتدا در بهشت قرار نداده و آنان را مجبور کرده است تا چند صباحی را در دنیا زندگي کنند.
اثری که بهطور جامع چرایی زندگي دنيوي انسان و ابعاد آن را از نگاه قرآن کریم با روش تفسیر موضوعی بررسی کند، یافت نشد؛ البته برخي آثار دربارة رابطه دنیا و آخرت، فلسفه آفرینش انسان و ضرورت زندگی دنیوی سخن گفتهاند؛ از جمله معارف قرآن اثرِ آیتالله مصباح یزدی که در آن افزون بر بیان انواع اهداف ابتدایی، متوسط و نهایی، بهاختصار چرایی آفرینش انسان در دنیا را بررسی کرده است (مصباح یزدی، 1394(ب)، ص170ـ179)؛ «فلسفه حیات انسان در دنیا از دیدگاه قرآن» (موحدی، 1381) نیز با اشاره به هدفمندی حیات و استفاده از آیاتی در اثبات آن هدفمندی، نگاهی گذرا به علل حیات دنیوی داشته و بیشتر به مسئلة هدفمندی افعال الهی پرداخته است.
با این همه، در قرآن تعبیر کمال بهعنوان هدف آفرینش انسان نیامده است؛ اما تعابیری که حکایت از کمال آدمی دارد، یافت میشود که براي دستیابی به آن لازم است با مقدماتی از قبیل آزمایش، عبادت و بندگی، بهعنوان پلههاي رسیدن آشنا شویم.