چکیده:
«نیت» در اصطلاح شرع عبارت است از قصد و ارادهای جهتدار برای طلب رضای خداوند و امتثال امرش. یافتههای تحقیق پیش رو که به روش کتابخانهای و بر اساس شیوهی توصیفی- تحلیلی بهدستآمده، بدین قرار است: فقهای اهل سنت، زیدیه، ظاهریه، اباضیه و مشهور فقهای امامیه، قائل به وجوب نیت در عبادات هستند. قول به استحباب نیت تنها از ابن جنید نقل شده است. برای اثبات وجوب نیت در عبادات به آیات، روایات، اجماع و عقل استناد شده است. محل نیت قلب است و به زبان آوردنش لازم نیست. اصل این است که زمان نیت اول عبادت است و صورت کلی آن باید در سراسر عمل عبادی حفظ شود. علاوه بر اشتراط قصد قربت که اساسیترین شرط صحت عبادت و وجه ممیّز آن از سایر اعمال است، هر عمل عبادی، خصوصیات و ویژگیهایی- مانند ظهر یا عصر و أدا یا قضا برای نماز- دارد؛ از این رو، مکلّف باید برای تمییز هر چه بیشتر نوع عمل، این قیود را در نیت خود مدّنظر داشته و به آنها پایبند باشد.
Intention" in shariah terminology means a directional will to seek the pleasure of God and obeying his command. Findings of this research which is obtained by library method and based on descriptive-analytical method, is as follows: Sunni jurists, Zaydiyya, Zahiriyya, Ibadiyya and famous Shia jurists,They believe in the necessity of intention in worship. It is narrated that only Ibn Junaid believes in desirability of intention. Verses, narrations, consensus and reason have been cited to prove the necessity of intention in worship.The place of intention is the heart and it does not need to be mentioned. The principle is that the time of intention is the first of worship and its general form must be preserved throughout the act of worship. In addition to the condition of the intention of closeness, which is the most basic condition for the correctness of worship and its distinguishing feature from other deeds, every act of worship has characteristics and features - such as noon or evening and performance or qada for prayer; Therefore, in order to distinguish the type of action as much as possible, the obligor must consider and adhere to these restrictions in her intention
خلاصه ماشینی:
یافته-های تحقیق پیش رو که به روش کتابخانهای و بر اساس شیوهی توصیفی- تحلیلی بهدستآمده، بدین قرار است: فقهای اهل سنت، زیدیه، ظاهریه، اباضیه و مشهور فقهای امامیه، قائل به وجوب نیت در عبادات هستند.
به عقیدهی سیوطی درالأشباه، نیت عبارت است از برانگیخته شدن قلب به سمت چیزی به گونه ای که آن را موافق با جلب منفعت یا دفع ضرری ببیند؛ فرقی نمی کند این – جلب منفعت یا دفع ضرر- حال باشد یا درآینده، و شرع آن را به اراده ای جهت دار مانند انجام کاری برای طلب خشنودی خدا و امتثال حکمش تخصیص داده است (سیوطی، بیتا، 45).
وجوب نیت، قول مشهور نزد فقهای امامیه است (مفید،1410، 46؛ ابن بابویه، 1406، 103؛ طوسی، بیتا، 15) و قول به استحباب نیت تنها در ذکریالشیعه (شهید اول، 1419، 2/105) و مفتاح الکرامه (عاملی، 1419، 2/29و279).
اصل مذکور استثنا نیز دارد؛ بعنوان نمونه در مورد نیت روزه در طول روز یا قبل از زوال، بین فقها و مذاهب مختلف، اختلاف نظر وجود دارد: احناف نیت روزهی عینی- رمضان، نذر معین- یا روزهی نفلی را تا قبل از زوال جایز می دانند و به اجماع نزد ایشان نیت روزه دَینی پس از طلوع فجر جایز نیست (سرخسی، بیتا 1/10؛ مرغینانی، بیتا، 1/118؛ ظهیری، 1405، 1/310).
تحقیق: شرح مولانا السید احمد بن محمد الحنفی الحموی.
الكافی فی فقه الإمام المبحل احمد بن حنبل، بیروت: المكتب الاسلامی.