چکیده:
ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺪﮐﯽ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﺧﺎﻧﺪانﻫﺎی وﯾﮋه و ﻧﺨﺒﻪ ﺻﻔﻮﯾﺎن )ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻣﯿﺎن اﻗﺸﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻏﻼﻣﺎن( در دوره ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ ﺷﺎه ﻋﺒﺎس اول )۱۰۳۸-۹۹۵ ﻫـ.ق / ۱۵۸۷ -۱۶۲۹ م( و ﭘﺲ از آن ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ. ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺮ ﻧﻤﻮدن اﯾﻦ ﺧﻸ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ، ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ اﻗﺪاﻣﺎت اﻟﻠﻪ وردی ﺧﺎن، ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﯾﻦ ﺳﺮداران ﻗﻔﻘﺎزی در آن زﻣﺎن، و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﺒﮑﻪﻫﺎی ﻧﯿﺮوﻫﺎی وﻓﺎدار و ﯾﺎران ﻧﺰدﯾﮏ وی، از اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه در ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ﮐﺘﺎب اﻓﻀﻞ اﻟﺘﻮارﯾﺦ ﺑﻬﺮه ﺟﺴﺘﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺣﯿﺎت اﻟﻠﻪ وردی ﺧﺎن، ﻣﯿﮑﺎﯾﯿﻞ ﺑﯿﮓ، ﺑﯿﮓ وردی ﺑﯿﮓ ﮔﺮﺟﯽ، ﺗﯿﻤﻮر ﺑﯿﮓ اوﻏﻠﻮ، اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﺑﯿﮓ ﺗﺒﺮﯾﺰی و ﻣﻈﻔﺮ ﺑﯿﮓ ﮐﺸﻮر اوﻏﻠﻮ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ اﻓﺮاد ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺷﮕﺮف رﯾﺸﻪﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺧﺎﻧﺪان ﺧﻮﯾﺶ و ﻧﯿﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ وﻇﺎﯾﻒ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ. ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﯾﻦ ﻃﻮر ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ دو ﻧﮑﺘﻪ در اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ در ﺗﻀﺎد ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ، اﻣﺎ ﻧﮑﺘﻪ اول ﺛﺒﺎت و ﺗﻌﺎدل ﻗﺪرت را ﺑﻪ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﯾﮏ ﻃﺒﻘﻪ درﺑﺎری ﺟﺪﯾﺪ )دﺳﺘﻮر ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﺟﺪﯾﺪ( اﻓﺰوده، در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻧﮑﺘﻪ دوم ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻧﻬﺎدﻫﺎی ﺣﺎﮐﻤﯿﺘﯽ در ﺣﺎل ﺗﺤﻮل ﻣﻮﻗﺘﯽ( ﻣﯽ ﭘﺮازد. اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮات و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻧﺴﺠﺎم ﻗﺪرت در اﯾﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﻧﺨﺒﻪ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻧﮑﺎت ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ در ﺣﯿﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ اﯾﺮان در ﻗﺮن ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﯿﻼدی ﻗﻠﻤﺪاد ﻧﻤﻮد.
خلاصه ماشینی:
به منظور پر نمودن این خلأ تحقیقاتی، مطالعه حاضر به منظور بررسی اقدامات الله وردی خان، یکی از مشهورترین سرداران قفقازی در آن زمان، و همچنین شبکههای نیروهای وفادار و یاران نزدیک وی، از اطلاعات جدید منتشر شده در جلد سوم کتاب افضل التواریخ بهره جسته است.
به عنوان مثال میتوان به وقایع نامه نوشته شده توسط یکی از تاریخ نویسان درباری (منشی الممالک)، یعنی کتاب «تاریخ عالم آرای عباسی» که تقریباً همه وقایع سیاسی را در دوران حکومت شاه عباس اول پوشش داده است.
این مقاله به منظور تصریح اقدامات الله وردی خان که یکی از مشهورترین سرداران قفقازی در آن زمان میباشد و همچنین شبکههای وفاداران خانوادگی، از اطلاعات جدید یافت شده در نسخه سوم کتاب افضل التواریخ بهره جسته و نیز میکوشد تا این یافته ها را با یافتههای دیگر منابع موجود یکپارچه نماید.
متاسفانه فضلی جلد سوم وقایع نگار خود را با توضیح دادن زمان به قدرت رسیدن شاه عباس اول آغاز نموده و هیچ گونه اشاره ای به اوایل زندگانی الله وردی خان نکرده است.
فضلی بیان میدارد که الله وردی قبلاً نیز برای تصدی این پست در سال 1001 ق / 1592- 1593 م معرفی میگردد، در حالی که به بنیاد خان اولقادار که به شاه قول پرداخت 5000 هزار تومان را داده بود، اجازه داد تا یک سال دیگر نیز در این منصب باقی بماند (AT سوم اف.
شاه عباس اول در سال 1005 ق/ 1596- 1597 م الله وردی خان را به عنوان والی میرزا بیگ بنیان تشکیل نیروهای غلام را در خلال رویدادهای صورت گرفته در سال 998/1590 بیان میدارد: لالا اسماعیل اف اف.