چکیده:
با توجه به تعداد بالای چکهای برگشتی در جامعه و پروندهای مربوطه در محاکم و مشکلات ناشی از صدور چکهای بلامحل، مجلس شورای اسلامی با اخذ نظرات دستگاههای ذیربط به منظور کاهش تعداد چکهای برگشتی و افزایش اعتبار چک، قانونی را تحت عنوان «قانون اصلاح قانون صدور چک» در ۱۱ ماده به تاریخ ۱۳/۸/۱۳۹۷ به تصویب رساند که در تاریخ ۲۳/۸/۱۳۹۷ به تایید شورای نگهبان رسید. این قانون حاوی تغییرات، نوآوریها و ابهاماتی است که بررسی آنها ضروری به نطر میرسد. از مهمترین تغییرات میتوان به ممنوعیت صدور چک در وجه حامل و ظهرنویسی سنتی، تغییرات مرتبط با صادرکننده و دارنده چک، مسوولیت کیفری در جرم صدور چک پرداخت نشدنی (بلامحل) و رفع سوء اثر از چک میتوان اشاره کرد. همچنین ثبت غیرقابل پرداخت بودن چک در سامانه یکپارچه بانک مرکزی به درخواست دارنده چک، پرداخت مبلغ موجود در حساب به دارنده چک به درخواست دارنده و نیز درخواست صدور اجراییه از دادگاه بدون رسیدگی قضایی از مهمترین نوآوریهای قانون جدید است که در مقاله حاضر بدانها پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
بر خلاف مقررات پیشین مربوط به صدور چک پرداخت نشدنی که طرح دعوای حقوقی یا شکایت کیفری و یا درخواست اجرائیه ثبتی ضرورت داشت، مطابق صدر ماده ۴ اصلاحی در صورتی که چک به هر علتی از علل مندرج در ماده 2 پرداخت نگردد، بانک موظف به صدور گواهی عدم پرداخت صادر میباشد و به علاوه، به موجب ماده ۵ مکرر تکالیف و مسئولیتهایی برای بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری و نیز حقوقی برای دارنده پیش بینی شده است که در ذیل بدانها اشاره میکنیم: الف- بانک مکلف است غير قابل پرداخت بودن چک را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی ثبت نماید.
پس از ثبت غیر قابل پرداخت بودن چک در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، مراتب توسط سامانه به صورت برخط به تمام بانکها و مؤسسات اعتباری اطلاع داده میشود تا بانکها و مؤسسات اعتباری ظرف بیست و چهار ساعت و تا زمان رفع سوء اثر از چک، ضمانت اجراهای مقرر در ماده ۵ مکرر را نسبت به نماینده صادر کننده و صاحب حساب اعمال نمایند.
( متن را دقیق طبق قانون اصلاح کنید) در حقیقت با عدم ثبت مراتب در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، از یک سو، صاحب حساب میتواند نسبت به صدور چکهای پرداخت نشدنی دیگری اقدام نماید و از سوی دیگر، با مسدود نشدن حسابها و کارتهای بانکی، برای صادر کننده امکان برداشت و انتقال وجوه به جای مسدود کردن حساب وی و پرداخت وجوه موجود در حساب به دارنده چک فراهم میشود.