چکیده:
طنز، مؤثّرترین تمهید انتقادی در متون نظم و نثر است. برخی از هنرمندان ادبی برای بیان کاستیهای گفتاری، رفتاری یا پنداریِ فرد یا جامعهو اصلاح آنها، از این نوع ادبیبهره میگیرندو داروی تلخ پند را در حلوای شیرین خندهمیگنجانند تا مخاطب با رغبت و میل آن را بشنود. اکبر اکسیر، شاعر معاصری است که با بهرهمندی از شگردهایی با زبانی ساده، ملایمو کلام هنری،شعر خود را با طنز عجین کرده است تا ناراستیهای موجود در فرد و جامعه را یادآوری کند؛ به این امید که اصلاحی صورت پذیرد. این پژوهش بر آن است تا شگردهای ایجاد طنزرا در اشعار این شاعر بررسی کند و برای هر شگرد، نمونههاییبیاورد و آنها را تحلیل نماید. یافتههای پژوهش نشانمیدهد که اکسیر در کتابهای بفرمایید بنشینید صندلی عزیز، زنبورهای عسل دیابت گرفتهاند، پستة لال، سکوتِ دندانشکن است، ملخهای حاصلخیز، مالاریا و ما کو تا اونا شیم، از شیوههایی همچون بزرگنمایی، کوچکنمایی، عدم تناسب و مقایسه، بازیهای زبانی- بیانی، غافلگیری، ترکیبهای وارونه استفاده کرده است. مقایسۀ شگردها، بیانگر آن است که بازیهای زبانی- بیانی و عدم تناسب/ مقایسه، بیشترین کاربرد را دارند.
Satire is the most effective and the most beautiful critique in verse and prose texts. Some literary artists make use of this kind of literary type to express thought, oral and behavioral weaknesses of individual or society and try to amend them. They use euphemism to convey unfavorable concepts to readers in order to listen to them willingly. Akbar Eksir is a poet who uses his technique along with a simple and mild language and artistic speech who mixes his poem with satire to remind delinquencies in people and society, hoping that an amendment will happen. This paper aims at investigating techniques of creating satire in his poems and bringing an example for each technique and analyzing them as well. The Findings of this study show Eksir use techniques such as exaggeration, underestimation, incongruity and incomparability, word play, surprise, irony and other techniques in his works including: “Have a sit, dear chair”, “Bees are affected by diabetes”, “ Dumb pistachio is a silence that break the teeth”, “Productive grasshoppers “,”Malaria”, “We have a long way to be like them”. Word play is the most practical one among these techniques.
خلاصه ماشینی:
اکبر اکسير، شاعر معاصري است که با بهره مندي از شگردهايي با زباني ساده ، ملايم و کلام هنري، شعر خود را با طنز عجين کرده است تا ناراستيهاي موجود در فرد و جامعه را يادآوري کند؛ به اين اميد که اصلاحي صورت پذيرد.
يافته هاي پژوهش نشان ميدهد که اکسير در کتاب هاي بفرماييد بنشينيد صندلي عزيز، زنبورهاي عسل ديابت گرفته اند، پستۀ لال ، سکوت دندان شکن است ، ملخ هاي حاصل خيز، مالاريا و ما کو تا اونا شيم ، از شيوه هايي همچون بزرگ نمايي، کوچک نمايي، عدم تناسب و مقايسه ، بازيهاي زباني- بياني، غافلگيري، ترکيب هاي وارونه استفاده کرده است .
اکسير در شعر «کميسيون »، ضمن بيان فقر اهل فکر و انديشه ، با استفاده از جناس در دو واژٔە «بيت » و نيز «املاک» و «افلاک»، ايهام تناسب در «دفتر» و تضاد در دو واژٔە «اکبر» و «اصغر»، شعر را آميخته به طنز کرده است : برادرم ، مشاور املاک است / من مشاور افلاک/ او زمين ها را متر ميکند/ من آسمان ها را/ من از ساختن بيت خوشحال ميشوم / او از فروختن بيت / او چندين دفتر دارد/ من چندين کتاب / او هر روز بزرگ ميشود، من هر روز کوچک / با تمام اين ها نميدانم چرا اهل محل / به من ميگويند اکبر، به او ميگويند اصغر (اکسير، ١٣٩٢پ : .