چکیده:
لقد قطع النقد الأدبیّ المعاصر شوطاً کبیراً فی تحویل النظرة أحادیّة الجانب إلی أحداث النصّ وإیراد منحی الحواریّة الخارجیّة فی نسیجه علی استیعاب مختلف الرؤی وأشکال وعی الآخرین. تتمخّض البولیفونیّة عن منحی الحوار الخارجیّ فی نظریّة باختین قائمة علی تعدّد الأصوات واللغات الّتی قد تختلط وتختلف عن بعضها اختلافاً متزامناً فی بناء الحوار وترکیبه. یمتاز الشعر العربیّ المعاصر بالتفاعل المستمرّ بین الأصوات والتباس مواقفها وأفکارها علی تحقیق البولیفونیة الأدبیّة ولاسیّما تعدّ فی قصائد فریدون مشیری وأدیب کمال الدین تقنیة دیمقراطیّة متطوّرة تسمح للشخصیّات بالتعبیر عن هواجسها وآمالها وآلامها عبر الطرق المختلفة. تحاول هذه الدراسة باتّباعها النهج الوصفیّ - التحلیلیّ أن تعالج أهمّ تقنیات البولیفونیّة الأدبیّة لدی الشاعرین معتمدة فی تطبیقها علی المدرسة الأمریکیّة للأدب المقارن. یدلّ مجمل نتائجها علی أنّ الشاعرین إلی جانب انتهاجهما طریقة السرد التقلیدیّ للأصوات یلتجئان إلی أنواع البولیفونیة مثل التهجین لتوسیع المنظور الاجتماعیّ للغات فی حنایا الوضوح أو الغموض فی توظیفها، وکذلک یحتفیان بالأسلبة لتحقیق التوحّد الصیاغیّ بین الصوتین علی الرغم من اختلاف نهجهما فی التصدّی لصوت الآخر. یستخدم الشاعران الحوار الخالص فی مواقف قد تنشب فیها الجدلیّة والنقاش بین الصوتین أو یُکتفی فیها بتبادل السؤال والإجابة حیال موضوع خاصّ فحسب، وفی نهایة المطاف یمیلان إلی التعدّدیة الأیدیولوجیة لإضاءة نوع مواجهة الأصوات للقیم والأفکار الحیویّة الّتی تعرف بینهما علی قالب أیدیولوجیة التسلیم أو الرفض. المفردات الرّئیسیة: البولیفونیّة، میخائیل باختین، فریدون مشیری، أدیب کمال الدین، المقارنة. لقد قطع النقد الأدبیّ المعاصر شوطاً کبیراً فی تحویل النظرة أحادیّة الجانب إلی أحداث النصّ وإیراد منحی الحواریّة الخارجیّة فی نسیجه علی استیعاب مختلف الرؤی وأشکال وعی الآخرین. تتمخّض البولیفونیّة عن منحی الحوار الخارجیّ فی نظریّة باختین قائمة علی تعدّد الأصوات واللغات الّتی قد تختلط وتختلف عن بعضها اختلافاً متزامناً فی بناء الحوار وترکیبه. یمتاز الشعر العربیّ المعاصر بالتفاعل المستمرّ بین الأصوات والتباس مواقفها وأفکارها علی تحقیق البولیفونیة الأدبیّة ولاسیّما تعدّ فی قصائد فریدون مشیری وأدیب کمال الدین تقنیة دیمقراطیّة متطوّرة تسمح للشخصیّات بالتعبیر عن هواجسها وآمالها وآلامها عبر الطرق المختلفة. تحاول هذه الدراسة باتّباعها النهج الوصفیّ - التحلیلیّ أن تعالج أهمّ تقنیات البولیفونیّة الأدبیّة لدی الشاعرین معتمدة فی تطبیقها علی المدرسة الأمریکیّة للأدب المقارن. یدلّ مجمل نتائجها علی أنّ الشاعرین إلی جانب انتهاجهما طریقة السرد التقلیدیّ للأصوات یلتجئان إلی أنواع البولیفونیة مثل التهجین لتوسیع المنظور الاجتماعیّ للغات فی حنایا الوضوح أو الغموض فی توظیفها، وکذلک یحتفیان بالأسلبة لتحقیق التوحّد الصیاغیّ بین الصوتین علی الرغم من اختلاف نهجهما فی التصدّی لصوت الآخر. یستخدم الشاعران الحوار الخالص فی مواقف قد تنشب فیها الجدلیّة والنقاش بین الصوتین أو یُکتفی فیها بتبادل السؤال والإجابة حیال موضوع خاصّ فحسب، وفی نهایة المطاف یمیلان إلی التعدّدیة الأیدیولوجیة لإضاءة نوع مواجهة الأصوات للقیم والأفکار الحیویّة الّتی تعرف بینهما علی قالب أیدیولوجیة التسلیم أو الرفض.
نقد ادب معاصر برای تغییر نگرش یکجانبه به رخدادهای متن و پیادهسازی روش گفتوگوی بیرونی در بافت ان بهمنظور شناخت دیدگاهها و اگاهیهای مختلف گام بلندی برداشته است. چندصدایی طبق شیوه گفتوگوی خارجی در دیدگاه باختین، مبتنی بر چندگانگی صداها و زبانهای بههمگره خورده است و در ساختار گفتوگو و ترکیب ان متفاوت است. شعر معاصر عرب با کنش روایی میان اندیشههای شخصیتها و تبادل صداهای مشترک و متفاوت بهمنظور تحقق چندصدایی ادبی شناخته میشود، بهویژه در قصاید فریدون مشیری و ادیب کمالالدین نوعی تکنیک بیانی تکاملیافتهای است که به شخصیتها این اجازه را میدهد تا دغدغهها، ارزوها و دردهای خود را بهروشهای مختلف بیان کنند. پژوهش حاضر با درپیشگرفتن روش توصیفی - تحلیلی در پی پرداختن به مهمترین تکنیکهای چندصدایی ادبی نزد دو شاعر با تکیه بر مکتب امریکایی ادبیات تطبیقی است. خلاصه نتایج نشان میدهد که دو شاعر درکنار درپیشگرفتن روش روایتگری سنتی صداها، به انواع چندصدایی مانند دورگهسازی بهمنظور توسعه دیدگاههای اجتماعی زبانها در لابهلای روشنی و ابهام در کارکرد انها پناه میبرند و همینطور به سبکبخشی برای تحقق وحدت ساختاری میان صداها باوجود تفاوت در نوع پرداختن به صدای دیگری توجه دارند. دو شاعر، گفتوگوی خالص را در مواقع درگرفتن جدال و مناقشه میان شخصیتها یا تبادل پرسش و پاسخ درباره موضوعی خاص، بهکار میگیرند و درپایان به تعدد ایديولوژی برای نشاندادن نوع برخورد شخصیتها با ارزشها و اندیشههای بنیادی شناختهشده در قالب ایديولوژی تسلیمپذیری یا سرپیچی روی میاورند.
The criticism of contemporary literature has taken a big step to change the one-sided view of
the events of the text and to implement the method of external dialogue in its context in
order to recognizing various views and awareness. According to Bakhtin's view, polyphony
is based on the multiplicity of interconnected and various sounds and languages in the
structure of dialogue and its composition. The contemporary Arabic poetry is known for its
narrative action between the thoughts of the characters and the exchange of common and
different voices in order to explore literary polyphony, especially in the poems of Fereydoun
Moshiri and Adib Kamaluddin allow them to express their concerns, desires and pains in
various ways. This descriptive-analytical method seeks to address the most remarkable
literary polyphonic techniques of two poets based on the American school of comparative
literature. The summary of the results shows that the two poets, in addition to adopting to
the traditional method of voice narration, resort to polyphonic types such as hybridization in
order to developing the social views of languages in the light of ambiguity and ambiguity in
their function, as well as stylistic style. In order to achieving the structural unity between the
sounds, despite the difference in the type of dealing with another sound. The two poets use
pure dialogue when engaging in controversy between characters or exchanging questions
and answers on a particular subject, and at the end use a variety of ideologies to show how
the characters deal with fundamental known values and ideas in the form of an ideology of
surrender or defiance.