چکیده:
کار کودکان امروزه یکی از مسائل اجتماعی بسیاری از جوامع درحال توسعه است . در ایران نیز مسئله کار کودکان در مناطق مختلف یعنی روستاها و شهرها وجود دارد و به یکی از مسائل مهم اجتماعی تبدیل شده است . در این مقاله با استفاده از روش مرور نظام مند به مرور و بررسی پژوهش های حوزه کار کودکان در ایران پرداخته شده است . یافته های نشان میدهد پژوهش های این حوزه بیشتر تعداد محدودی از کار کودکان را مورد مطالعه قرار داده اند. به عبارت دیگر اشکال مورد مشاهده کار کودکان مانند کارهای در خیابان ، کار در برخی از کارهای تولیدی و یا برخی کارهای کشاورزی مورد مطالعه قرارگرفته است در حالیکه اشکال پنهان تر کارهای کودکان به ویژه بدترین اشکال کار کودکان کمتر مورد مطالعه قرارگرفته است . همچنین بیشتر مطالعات بر کار کودکان در شهر تهران تمرکز دارند و کمتر به مطالعه کار کودکان در مناطق دیگر پرداخته اند. یافته ها نشان میدهد عواملی مانند فقر و مهاجرت داخلی و خارجی از علل عمده کار کودکان است . پیامدهای کار کودکان عبارت است از بازماندگی از تحصیل ، ترک تحصیل و برخی از پیامدهای زیستی، روانی و اجتماعی. مبارزه با فقر، توانمندسازی خانواده های کودکان کار، منع قانونی کار کودکان و توجه به آموزش و تحصیل کودکان ازجمله مهم ترین پیشنهادها برای حذف کار کودان است .
خلاصه ماشینی:
در همين زمينه ، وامقي و همکاران (١٣٩٣) تعداد کودکان خياباني را ٢٦,٠٠٠ نفر برآورد کرده اند، در يک پژوهش ديگر برآورد شده است که تنها ٥ هزار کودک در شهر تهران به کار زباله گردي مشغول هستند (انجمن حمايت از حقوق کودکان ، ١٣٩٨).
بر اساس برخي از تعاريف ، اصطلاح کار کودکان «اغلب به عنوان کارهايي تعريف مـيشـود کـه کودکـان را از دوران کودکي، پتانسيل و شأنشان محروم ميکند و براي رشد فيزيکي و رواني آن ها مضر است » (پرتال سازمان بين المللي کـار، کنفدراسيون اتحاديۀ کارگري بين المللي، ٢٠٠٨) و به کارهاي اشاره ميکند که داراي خصوصيات ذيل اند: به لحاظ جسمي، رواني، اجتماعي و اخلاقي خطرناکاند و براي کودکان مضر هستند.
همچنين يافته هاي اين مطالعات نشان مـيدهنـد کـه يکي از شايع ترين اشکال کار کودکان دست فروشي است (افشـاني و همکـاران ، ١٣٩١، پاسـدار و همکـاران ، ١٣٩٣؛ زارع شاه آبادي و همکاران ، ١٣٨٨؛ مرادي و همکاران ، ١٣٩٥؛ کشاورز حـداد و همکـاران ، ١٣٩٣؛ وامقـي و همکـاران ، ١٣٩٠؛ وامقي و ديگران ، ١٣٩٤).
تنها يافته هاي يک مطالعه نشان ميدهد که حدود ٥ هزار کودک در شهر تهران مشغول به کار زباله گردي هستند (انجمن حمايت از حقوق کودکان ، ١٣٩٨).
تصويري که اين مطالعات از خانواده هاي کودکان کار ارائه ميدهد، کمابيش مشابه است و نشان ميدهد که کودکان به خانواده هايي با وضعيت اجتماعي اقتصادي پايين تعلق دارند.