چکیده:
تامین مالی یکی از اساسیترین الزامات انجام پروژههای توسعهای و تولیدی از میادین نفتی و گازی است. ویژگیهای خاص پروژههای نفتی روشهای بهینه تامین مالی را مقید به شرایط خاص این صنعت مینماید. مراحل اکتشاف و توسعه میدان نسبت به مرحله تولید ریسک بالاتری را بر پیمانکار نفتی تحمیل میکند؛ ازاینرو در مرحله اکتشاف، پیمانکار تمایل به تسهیم ریسک و انتشار سهام دارد؛ ولی در مراحل توسعه و تولید از روش استقراض و وام استفاده میشود. وامهای مبتنی بر ذخایر، یک روش متداول در تامین مالی شرکتهای نفتی در مراحل توسعه و تولید میدان است. در این روش، شرکت نفتی تا سقف معینی (پایه استقراض) که براساس ذخایر تحت تصرف شرکت نفتی مشخص میشود، در قالب وامگردان میتواند از تسهیلات بانک استفاده کند. استفاده از این روش به شرایط و محدودیتهای تصرف و تملک در ذخایر نفتی منوط است. در این مقاله با روش توصیفی−تطبیقی، از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی به امکانسنجی استفاده از این ابزار تامین مالی پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
در یک طبقهبندی کلی میتوان براساس ماهیت ابزار و پشتوانه آن، سه روش تأمین سرمایه قابل استفاده برای شرکتهای E&P را نام برد (Devashish, 20 Exploration And Production Company (E&P) Mezzanine Debt volumetric Production Payments − وامدهی مبتنی بر ذخایر (RBL)؛ 1 − تأمین مالی اهرمی (Leveraged Finance) و − سهام عادی (Common Equity) بهکارگیری هر یک از این روشهای تأمین مالی توسط شرکتهای اکتشاف و توسعه، در تناسب با ریسک مرحلهای است که برای آن تأمین سرمایه انجام میشود.
نمودار ریسک و بازدهی برای سه روش تأمین مالی در مراحل مختلف پروژه نفتی منبع: Rabalais, Einbinder, 2014 در این مقاله با استفاده از روش توصیفی−تحلیلی به تبیین روش تأمین مالی مبتنی بر ذخایر پرداخته میشود و سپس با عنایت به قوانین بالادستی و قواعد فقهی ناظر بر منابع نفت و گاز، چگونگی بهکارگیری این روش تأمین مالی در صنعت نفت و گاز ایران بررسی میشود.
چنانکه در ادامه اشاره میشود، ساختار وامهای مبتنی بر ذخایر، نسبت به دیگر روشهای استقراضی، تطابق بالایی با شرایط و ویژگیهای پروژههای بالادستی نفت و گاز دارد و از طرف دیگر شرکتهای نفتی داخلی به منظور استقراض در شرایط تحریمی کشور، با مشکل تأمین وثائق و بیمههای اعتباری مواجه هستند؛ ازاینرو وامهای با پشتوانه ذخایر نفت و گاز میتواند راهحل مناسبی برای تأمین مالی در شرایط تحریمی باشد و به مقاومسازی بخش انرژی کمک شایانی نماید.